Ας εξηγηθούμε.
Η Πρωτοβουλία Κατά του Ευρώ δηλώνει ότι σκοπεύει στη δημιουργία ενός «πλατιού λαϊκού κινήματος που θα διεκδικήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανατροπή της κοινωνικής καταβαράθρωσης» οι οποίες προϋποθέσεις είναι «Να φύγουμε τώρα από τη φυλακή του ευρώ και της ΟΝΕ». Αν ο στόχος σου είναι να ανατρέψεις μόνιμα την «κοινωνική καταβαράθρωση» και δεν είσαι ρεφορμιστής με βούλα, αυτό σημαίνει πως στοχεύεις στην Εργατική Εξουσία.
Επειδή τώρα οι του ΝΑΡ και της ΑΡΑΝ που κοσμούν το λίμπρε ντ' όρο της Πρωτοβουλίας σφόδρα θα εξανίσταντο και μόνο στο άκουσμα της λέξης «ρεφορμισμός», συμπεραίνω ότι, λέγοντας ανατροπή της κοινωνικής καταβαράθρωσης, εννοούν πράγματι την εργατική εξουσία . Και πως ζητούν να υπηρετήσουν το στόχο τους; Έξοδος από την ΟΝΕ, ως προϋπόθεση τίνος; προφανώς της εργατικής εξουσίας ή τουλάχιστον κάποιας -Κύριος οίδε - τελικής διαδικασίας προς αυτήν. Σε επίπεδο πολιτικού σχεδιασμού μήπως αυτό ισοδυναμεί με το να θεωρείς την τακτική ως κατώφλι της στρατηγικής; Αν δεν με προδίδουν τα μαρξιστικά μου κολλυβογράμματα δεν μου ακούγεται και πολύ μαρξιστικό αυτό. Δεν βαριέσαι, μην είμαστε και σχολαστικοί, κι ας μπούμε στο ζουμί.
Επειδή τώρα οι του ΝΑΡ και της ΑΡΑΝ που κοσμούν το λίμπρε ντ' όρο της Πρωτοβουλίας σφόδρα θα εξανίσταντο και μόνο στο άκουσμα της λέξης «ρεφορμισμός», συμπεραίνω ότι, λέγοντας ανατροπή της κοινωνικής καταβαράθρωσης, εννοούν πράγματι την εργατική εξουσία . Και πως ζητούν να υπηρετήσουν το στόχο τους; Έξοδος από την ΟΝΕ, ως προϋπόθεση τίνος; προφανώς της εργατικής εξουσίας ή τουλάχιστον κάποιας -Κύριος οίδε - τελικής διαδικασίας προς αυτήν. Σε επίπεδο πολιτικού σχεδιασμού μήπως αυτό ισοδυναμεί με το να θεωρείς την τακτική ως κατώφλι της στρατηγικής; Αν δεν με προδίδουν τα μαρξιστικά μου κολλυβογράμματα δεν μου ακούγεται και πολύ μαρξιστικό αυτό. Δεν βαριέσαι, μην είμαστε και σχολαστικοί, κι ας μπούμε στο ζουμί.
Και εν πάση περιπτώσει ποιος θα σηκώσει το βάρος μιας τέτοιας εκστρατείας; Κάποια κοινωνική τάξη μέσα από τις οργανώσεις της;
«Συμπορευόμαστε σε αυτή την κατεύθυνση αγωνιστές με διαφορετική πολιτική
καταγωγή και οπτική. (...). Αγωνιστές που παλεύουν για τη συνολική διάλυση της ΕΕ ως
ολοκληρωτικού μορφώματος του κεφαλαίου και αγωνιστές που παλεύουν
ενάντια στις συνέπειες της πολιτικής της ΕΕ»
Άρα: 1ον) Η Πρωτοβουλία αφορά μια «από τα πάνω» μετωπική διαδικασία που απλώς στοχεύει να σαλπίσει την δημιουργία ενός «πλατιού λαϊκού κινήματος που...»
2ον) Περιλαμβάνει και αγωνιστές που βρίσκουν συμπαθητική μεν την ΕΕ αλλά καθόλου την ΟΝΕ ή το Ευρώ. Περιέργων απόψεων είναι αυτοί οι τελευταίοι αγωνιστές! Ο φίλος μου ο Ιζάκ - καλή του ώρα - έλεγε μια ιστορία από το Τογκό, που τους ταιριάζει γάντι.Σαν τα σαλιγκάρια, που επιθυμούν τόσο πολύ τη βροχή, αλλά όταν πέσει η πρώτη ψιχάλα τρυπώνουν στο καβούκι τους, έτσι κι εκείνοι επιθυμούν τόσο πολύ την ΕΕ αλλά μόλις πέσει η πρώτη συνέπεια του Ευρώ . . .
Οι σαλιγκαροαπόψεις, όμως, δεν είναι οι γνωστές απόψεις ταξικής συμφιλίωσης του ΣΥΡΙΖΑ, που άλλωστε υποστηρίζει παραμονή στο Ευρώ. Όσο κι αν αυτές οι «απόψεις των αγωνιστών» μπορούν να συνεκφέρονται με συνθήματα περί Ευρώπης των Λαών, ή να ενδημούν στον ΣΥΡΙΖΑ δεν συμπίπτουν με τις επίσημες θέσεις του. Τι εκφράζει κοινωνικά το σχήμα ΕΕ αλλά όχι ΟΝΕ; Η πρώτη απάντηση θα μπορούσε να είναι: μικροαστικά στρώματα. Μικροαστούς που πιέζονται από την τρόικα αλλά δεν θέλουν και να αποποιηθούν τη ζεστή φωλιά της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, που ονειρεύονται να ξυπνήσουν και πάλι στο ευτυχές 2008. Αλλά δεν είναι μόνον αυτοί! Οι καπιταλιστές που πουλάνε μόνο την εσωτερική αγορά, των υπηρεσιών ας πούμε, και δεν ανοίχτηκαν σε εξαγωγές κεφαλαίων, έχουν, οι δυστυχείς, χωρίς κέρδος κέρατα. Αφού δεν εξάγουν, τι το θένε το Ευρώ; Με τη συνεχή και για χάρη του, καθώς λένε, συμπίεση των εργατικών εισοδημάτων βλέπουν τη ζήτηση να σβήνει και τις επιχειρήσεις τους να οδεύουν για σίγουρο φαλιμέντο.Φεύγει λοιπόν το Ευρώ πάει κι η τρόικα και βλέπουμε... Τι χειρότερο, σου λέει, μπορεί να πάθει κανείς από την καθίζηση της ζήτησης;
Τι άλλο από πολιτική έκφραση αυτών των μικροαστικών και αστικών στρωμάτων είναι οι τούτες σαλιγκαροαπόψεις; Μην και νομίζει κανείς ότι την πολιτική αντιπροσωπεία τους την έχει κατ' αποκλειστικότητα ο Καμένος;
Η πολιτική συμμαχία όμως με τέτοιες πολιτικές τάσεις είναι δεσμευτική για τα όρια του μετώπου. Έτσι η Πρωτοβουλία στο πολιτικό επίπεδο είναι αναγκασμένη να δηλώσει: «Η αναγκαία ανατροπή και επιβολή ενός άλλου δρόμου με κριτήριο τα συμφέροντα των εργαζομένων και της κοινωνικής πλειονότητας, κατά τη γνώμη μας, προϋποθέτουν πολιτική στόχευση αποδέσμευσης από τη χούντα της ευρωζώνης και της ΕΕ». Μέχρι εκεί. Η ΕΕ έχει καταληφθεί από μια χούντα, εμπρός προλετάριοι για την επαναφορά της «αστικής δημοκρατίας». Κι αν προκύψει καμιά «φιλελευθεροποίηση» της χούντας - για να θυμηθούμε τα παλιά αίσχη- είμαστε μέσα;
Αλλά και στο οικονομικό επίπεδο τα ίδια: «Η έξοδος από την κρίση μπορεί να ξεκινήσει μόνο με την έξοδο από την Ευρωζώνη και τη διαγραφή του χρέους. Προϋποθέτει υιοθέτηση εθνικού νομίσματος που θα στηρίζεται σε μια αντικαπιταλιστική παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς να εθνικοποιηθούν το τραπεζικό σύστημα και πριν απ’ όλα η Τράπεζα της Ελλάδος, για να στηρίξουν την εγχώρια παραγωγή και να συμβάλλουν στον αυστηρό έλεγχο της κίνησης των κεφαλαίων. Μόνο με εθνικό νόμισμα –και σε συνδυασμό με κατακτήσεις του κόσμου της εργασίας σε βάρος των κερδών- μπορεί να ενισχυθεί το εισόδημα των εργαζομένων, να τονωθεί η εσωτερική αγορά.» Εθνική ομοψυχία γύρω από το εθνικό νόμισμα, αντικαπιταλιστική παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας και έλεγχος της κίνησης των κεφαλαίων με τους καπιταλιστές σώους και αβλαβείς στο τιμόνι, ενίσχυση του εισοδήματος των εργαζομένων. Ο παράδεισος του μικροαστού και του μη εξαγωγικού καπιταλιστή.
Τα λένε και στην Πορτογαλία : «Τι νόημα έχει μια επιχείρηση να πληρώνει λιγότερες ασφαλιστικές εισφορές αν ο κόσμος δεν έχει λεφτά να αγοράσει παπούτσια»( Φορτουνάτο Φρεντερίκο, πρόεδρος της Kyaia, μιας από τις μεγαλύτερες πορτογαλικές βιομηχανίες υποδημάτων με 600 εργαζομένους) πηγή
Και ακόμα παρακάτω η Πρωτοβουλία: «Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Αυτά δεν αρκούν. Οι στρατηγικοί τομείς της οικονομίας πρέπει να περάσουν υπό τον πλήρη δημόσιο έλεγχο και να κλείσουν οι μαύρες τρύπες που ευθύνονται για τα ελλείμματα και το χρέος. Ολόκληρη η παραγωγική μηχανή της χώρας πρέπει -βασισμένη σε προγράμματα δημοσίων επενδύσεων και στον εργατικό κοινωνικό έλεγχο- να προσανατολιστεί στην ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών». Μα αν εξαιρέσει κανείς τις ευχές και τις καλές προθέσεις των συντακτών, πού θα διαφωνούσε επί της ουσίας σε όλα αυτά ο μακαρίτης J.M. Keynes;
Για να συνοψίσουμε λοιπόν, σε πολιτικό επίπεδο η Πρωτοβουλία είναι μια από τα πάνω μετωπική διαδικασία που περιλαμβάνει και δειλές επί του παρόντος πολιτικές εκφράσεις μερίδων της αστικής τάξης. Η λογική του Λαϊκού Μετώπου σε όλο της το μεγαλείο.Και όσο αποτελεσματική υπήρξε απέναντι στο φασισμό, άλλο τόσο για την δική μας περίπτωση. Όσο αποτελεσματικό υπήρξε το εργατικό κίνημα υπερασπίζοντας την αστική δημοκρατία απέναντι στο φασισμό που η ίδια γέννησε άλλο τόσο αποτελεσματικό θα είναι υπερασπιζόμενο την ΕΕ απέναντι στην ΟΝΕ και το Ευρώ που ή ίδια, για τους ίδιους τους σκοπούς της δημιούργησε.
2ον) Περιλαμβάνει και αγωνιστές που βρίσκουν συμπαθητική μεν την ΕΕ αλλά καθόλου την ΟΝΕ ή το Ευρώ. Περιέργων απόψεων είναι αυτοί οι τελευταίοι αγωνιστές! Ο φίλος μου ο Ιζάκ - καλή του ώρα - έλεγε μια ιστορία από το Τογκό, που τους ταιριάζει γάντι.Σαν τα σαλιγκάρια, που επιθυμούν τόσο πολύ τη βροχή, αλλά όταν πέσει η πρώτη ψιχάλα τρυπώνουν στο καβούκι τους, έτσι κι εκείνοι επιθυμούν τόσο πολύ την ΕΕ αλλά μόλις πέσει η πρώτη συνέπεια του Ευρώ . . .
Οι σαλιγκαροαπόψεις, όμως, δεν είναι οι γνωστές απόψεις ταξικής συμφιλίωσης του ΣΥΡΙΖΑ, που άλλωστε υποστηρίζει παραμονή στο Ευρώ. Όσο κι αν αυτές οι «απόψεις των αγωνιστών» μπορούν να συνεκφέρονται με συνθήματα περί Ευρώπης των Λαών, ή να ενδημούν στον ΣΥΡΙΖΑ δεν συμπίπτουν με τις επίσημες θέσεις του. Τι εκφράζει κοινωνικά το σχήμα ΕΕ αλλά όχι ΟΝΕ; Η πρώτη απάντηση θα μπορούσε να είναι: μικροαστικά στρώματα. Μικροαστούς που πιέζονται από την τρόικα αλλά δεν θέλουν και να αποποιηθούν τη ζεστή φωλιά της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, που ονειρεύονται να ξυπνήσουν και πάλι στο ευτυχές 2008. Αλλά δεν είναι μόνον αυτοί! Οι καπιταλιστές που πουλάνε μόνο την εσωτερική αγορά, των υπηρεσιών ας πούμε, και δεν ανοίχτηκαν σε εξαγωγές κεφαλαίων, έχουν, οι δυστυχείς, χωρίς κέρδος κέρατα. Αφού δεν εξάγουν, τι το θένε το Ευρώ; Με τη συνεχή και για χάρη του, καθώς λένε, συμπίεση των εργατικών εισοδημάτων βλέπουν τη ζήτηση να σβήνει και τις επιχειρήσεις τους να οδεύουν για σίγουρο φαλιμέντο.Φεύγει λοιπόν το Ευρώ πάει κι η τρόικα και βλέπουμε... Τι χειρότερο, σου λέει, μπορεί να πάθει κανείς από την καθίζηση της ζήτησης;
Τι άλλο από πολιτική έκφραση αυτών των μικροαστικών και αστικών στρωμάτων είναι οι τούτες σαλιγκαροαπόψεις; Μην και νομίζει κανείς ότι την πολιτική αντιπροσωπεία τους την έχει κατ' αποκλειστικότητα ο Καμένος;
Η πολιτική συμμαχία όμως με τέτοιες πολιτικές τάσεις είναι δεσμευτική για τα όρια του μετώπου. Έτσι η Πρωτοβουλία στο πολιτικό επίπεδο είναι αναγκασμένη να δηλώσει: «Η αναγκαία ανατροπή και επιβολή ενός άλλου δρόμου με κριτήριο τα συμφέροντα των εργαζομένων και της κοινωνικής πλειονότητας, κατά τη γνώμη μας, προϋποθέτουν πολιτική στόχευση αποδέσμευσης από τη χούντα της ευρωζώνης και της ΕΕ». Μέχρι εκεί. Η ΕΕ έχει καταληφθεί από μια χούντα, εμπρός προλετάριοι για την επαναφορά της «αστικής δημοκρατίας». Κι αν προκύψει καμιά «φιλελευθεροποίηση» της χούντας - για να θυμηθούμε τα παλιά αίσχη- είμαστε μέσα;
Αλλά και στο οικονομικό επίπεδο τα ίδια: «Η έξοδος από την κρίση μπορεί να ξεκινήσει μόνο με την έξοδο από την Ευρωζώνη και τη διαγραφή του χρέους. Προϋποθέτει υιοθέτηση εθνικού νομίσματος που θα στηρίζεται σε μια αντικαπιταλιστική παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς να εθνικοποιηθούν το τραπεζικό σύστημα και πριν απ’ όλα η Τράπεζα της Ελλάδος, για να στηρίξουν την εγχώρια παραγωγή και να συμβάλλουν στον αυστηρό έλεγχο της κίνησης των κεφαλαίων. Μόνο με εθνικό νόμισμα –και σε συνδυασμό με κατακτήσεις του κόσμου της εργασίας σε βάρος των κερδών- μπορεί να ενισχυθεί το εισόδημα των εργαζομένων, να τονωθεί η εσωτερική αγορά.» Εθνική ομοψυχία γύρω από το εθνικό νόμισμα, αντικαπιταλιστική παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας και έλεγχος της κίνησης των κεφαλαίων με τους καπιταλιστές σώους και αβλαβείς στο τιμόνι, ενίσχυση του εισοδήματος των εργαζομένων. Ο παράδεισος του μικροαστού και του μη εξαγωγικού καπιταλιστή.
Τα λένε και στην Πορτογαλία : «Τι νόημα έχει μια επιχείρηση να πληρώνει λιγότερες ασφαλιστικές εισφορές αν ο κόσμος δεν έχει λεφτά να αγοράσει παπούτσια»( Φορτουνάτο Φρεντερίκο, πρόεδρος της Kyaia, μιας από τις μεγαλύτερες πορτογαλικές βιομηχανίες υποδημάτων με 600 εργαζομένους) πηγή
Και ακόμα παρακάτω η Πρωτοβουλία: «Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Αυτά δεν αρκούν. Οι στρατηγικοί τομείς της οικονομίας πρέπει να περάσουν υπό τον πλήρη δημόσιο έλεγχο και να κλείσουν οι μαύρες τρύπες που ευθύνονται για τα ελλείμματα και το χρέος. Ολόκληρη η παραγωγική μηχανή της χώρας πρέπει -βασισμένη σε προγράμματα δημοσίων επενδύσεων και στον εργατικό κοινωνικό έλεγχο- να προσανατολιστεί στην ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών». Μα αν εξαιρέσει κανείς τις ευχές και τις καλές προθέσεις των συντακτών, πού θα διαφωνούσε επί της ουσίας σε όλα αυτά ο μακαρίτης J.M. Keynes;
Για να συνοψίσουμε λοιπόν, σε πολιτικό επίπεδο η Πρωτοβουλία είναι μια από τα πάνω μετωπική διαδικασία που περιλαμβάνει και δειλές επί του παρόντος πολιτικές εκφράσεις μερίδων της αστικής τάξης. Η λογική του Λαϊκού Μετώπου σε όλο της το μεγαλείο.Και όσο αποτελεσματική υπήρξε απέναντι στο φασισμό, άλλο τόσο για την δική μας περίπτωση. Όσο αποτελεσματικό υπήρξε το εργατικό κίνημα υπερασπίζοντας την αστική δημοκρατία απέναντι στο φασισμό που η ίδια γέννησε άλλο τόσο αποτελεσματικό θα είναι υπερασπιζόμενο την ΕΕ απέναντι στην ΟΝΕ και το Ευρώ που ή ίδια, για τους ίδιους τους σκοπούς της δημιούργησε.
Τελικά, πώς μπορεί να είναι το εργατικό κίνημα αποτελεσματικό; Έχει σημασία που λες ''αποτελεσματικό''.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια παράδειγμα, ποιά μπορεί να είναι η σύμπνοια μη εξαγωγικών καπιταλιστών και μικροαστών σήμερα; Ποιά τα περιθώριά της; Ποιών μικροαστών για την ακρίβεια, και τί σημαίνει μικροαστός; Από το κείμενο προκύπτει ότι πρωτοβουλίες που βάζουν μόνο το ζήτημα του ευρώ και όχι κάθετα το ζήτημα εξόδου από την Ε.Ε εκφράζουν τόσο μικροαστικές όσο και αστικές μερίδες. Στο βαθμό όμως που οι μικροαστικές μερίδες συμπιέζονται προς τα κάτω, πρέπει να διευκρινίσεις τί εννοείς με τον μικροαστό, σε ποιό βαθμό συμπορεύεται με μερίδες της αστικής τάξης, και γιατί τέτοιες κινήσεις αποτελούν ''πολιτικές εκφράσεις μερίδων της αστικής τάξεις'' και όχι κυρίαρχα πολιτικές εκφράσεις συμπιεζόμενων προς τα κάτω μικροαστικών στρωμάτων, που όμως δεν έχουν πειστεί για την ανάγκη σοσιαλιστικού-κομμουνιστικού σχηματισμού με έξοδο από την Ε.Ε, βίαιη απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών κλπ.
Νομίζω δηλαδή πως πρέπει να αποσαφηνίσεις πώς η λογική του ''λαικού μετώπου'' εκφράζει αστικές μερίδες και όχι συμπιεζόμενα, χαμηλής συνειδητοποίησης μικροαστικά στρώματα. Σίγουρα στο βαθμό που εκφράζονται οι μικροαστοί, εκφράζονται και μερίδες της αστικής τάξης. Αλλά η διαφορά στην έμφαση κάνει τελικά μια τεράστια διαφορά στη συνολική πολιτική στάση. Αν μιλάμε για συμπιεζόμενα μικροαστικά στρώματα (και νομίζω πως περί αυτών εδώ κυρίαρχα πρόκειται), το εργατικό κίνημα πρέπει να έλθει σε σχέση μαζί τους. Αναζητείται φυσικά ο πολιτικός τρόπος.
Όπως είπα μια απαραίτητη διευκρίνιση, δεδομένων των θέσεων του κειμένου, είναι συνοπτικά τί σημαίνει ''μικροαστικό στρώμα''. Πχ οι ''ριζοσπαστικοποιημένοι'' δημόσιοι υπάλληλοι και όχι μόνο βέβαια, εκφράζονται με θέσεις όπως το όχι στο ευρώ. Που τοποθετούνται οι δημόσιοι υπάλληλοι (μιλάω για τα μεσαία και κατώτερα στην ιεραρχία στρώματα), και πιο γενικά ό,τι αποκαλούμε όλοι ''λαό''; Στην μικροαστική ή στην εργατική τάξη.
Βέβαια δεν είναι έτσι απλό να λυθεί το ζήτημα της ''ταξικής σύνθεσης''. Ωστόσο μου φαίνεται πως στο κείμενο η λανθάνουσα προϋπόθεση είναι ένας πολύ στενός ορισμός της εργατικής τάξης.
@προσθήκη
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαταλαβαίνω το διφορούμενο όρων όπως ''ρήξη'' και την έμφαση του κειμένου στο ευρώ, όμως αν διάβαζα μια φράση όπως αυτή ''Ο καπιταλιστικός-ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας της ΕΕ δεν αλλάζει, ούτε μεταρρυθμίζεται σε προοδευτική κατεύθυνση. Η λύση των λαϊκών προβλημάτων βρίσκεται στη συνολική ρήξη με την ΕΕ. Η πορεία για την κοινωνική απελευθέρωση, για μια ανθρωποκεντρική κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, καπιταλιστικό κέρδος, αγορές και καταπίεση περνάει μέσα από την πάλη ενάντια στην ΕΕ και όχι μέσα από το πλαίσιό της'', δεν θα είχα λήξει αν όλα αυτά αφορούν μόνο την έξοδο από το ευρώ. Δεν ξέρω τί έχει ειπωθεί στις εκδηλώσεις τους πάντως.
Όσον αφορά το ''δημόσιο'', κατά τη γνώμη μου η ''κρατικοποίηση με εργατικό έλεγχο'' από αυτό που έγινε στην ΕΣΣΔ δεν απέχει πολύ. Το ερώτημα είναι, τί δημόσιο, τί εργατικός έλεγχος.
Για μένα πχ μια διαχωριστική γραμμή κρατικοκαπιταλισμού-σοσιαλισμού είναι η θέση εκτός συναλλαγής και εμπορευματοχρηματικού πλαισίου των βασικών/στρατηγικών μέσων παραγωγής, με αναγκαστική και ανεπίστρεπτη κρατικοπολιτική ρύθμιση (που σημαίνει, όχι δια νόμου, αλλά με μη αναθεωρήσιμο τρόπο).
Θεωρώ αδύνατον και στην ιδανική ακόμα περίπτωση, να μην υπάρχει μια σημαντική χρονικά περίοδος προσαρμογής, όπου στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε ακριβώς ''κρατικοποίηση με εργατικό έλεγχο'', περισσότερο ή λιγότερο. Αν ο εργατικός έλεγχος είναι πχ με αιρετούς και ανακλητούς, αυτομάτως είμαστε εκτός αστικού νομικοπολιτικού και κρατικού πλαισίου. Το ερώτημα δηλαδή είναι τί σημαίνει εργατικός έλεγχος, ακόμη και αν το Κράτος δεν αυτοχριστεί ''σοσιαλιστικό''.
*που σημαίνει, όχι δια ''τυπικού'' νόμου, αλλά με μη αναθεωρήσιμο τρόπο.
ΔιαγραφήΑγαπητέ φίλε Ονειρμέ
ΔιαγραφήΘέτεις μια ολόκληρη ομάδα δυσεπίλυτων προβλημάτων για τα οποία δεν έχω προσωπικές απαντήσεις αλλά ούτε και απαιτούνται σήμερα τέτοιες. Σήμερα απαιτούνται συλλογικές απαντήσεις, απαντήσεις από το εν τη γενέσει ακόμη κόμμα της εργατικής τάξης και μέχρι τότε από όποιες συλλογικότητες εργατικής αναφοράς θα ενδιαφέρονταν να μπουν σε ένα τέτοιο διάλογο. Λίγες μόνο παρατηρήσεις έχω κι αυτές σκόρπιες
1. Οι μικροαστοί δεν είναι ξεχωριστή τάξη, επομένως η φράση «στρώματα της αστικής τάξης» τους περιλαμβάνει εφόσον ήδη η λέξη «στρώματα» κάνει διακρίσεις στο εσωτερικό της αστικής τάξης που φυσικά δεν θα παρέλειπαν να εντοπίσουν τους μικροαστούς. Τα μικροαστικά στρώματα που συμπεριλαμβάνονται λοιπόν στην έκφραση σαφώς και πρέπει να τα προσεταιριστεί η εργατική τάξη. Το πώς είναι ζήτημα πολιτικού φορέα. Μόνος αυτός μπορεί να έχει τους κατάλληλους πολιτικούς αισθητήρες και τις κατάλληλες οργανωτικές δομές επεξεργασίας. Εικάζω πάντως ότι δεν μπορεί ένα πολιτικό μόρφωμα εργατικής αναφοράς να εκκινήσει από το τι «θέλουν» σε κάθε χρονική στιγμή αυτά τα στρώματα-ταξικά βαρόμετρα, αλλά το τι «θέλει» η εργατική τάξη. Υποτίθεται ότι η εργατική τάξη θα συσπειρώσει γύρω από το πολιτικό της πρόταγμα τους μικροαστούς κι όχι το ανάποδο.
2. Για τη στενότητα του ορισμού της εργατικής τάξης είμαι σε απορία. Πάντως είναι δύο τα ερωτήματα εδώ. Τι είναι εργατική τάξη είναι το ένα και ποιος είναι εργάτης είναι το δεύτερο. Δεν είμαι από αυτούς που αρέσκονται σε στατιστικές και στους εξεζητημένους ορισμούς που αυτές υπαγορεύουν. Για το λόγο αυτό μου φαίνεται πολύ σοφή η στάση του Ένγκελς να συστήνει την προσεκτική μελέτη της πολιτικής ιστορίας μιας περιόδου για να εντοπιστεί η εργατική τάξη. Ίσως είμαι σχολαστικός αλλά με τρομάζουν οι πολύ ευρείς και οι πολύ ορισμοί. Στο εύρος χάνεται το κοινωνικό υποκείμενο και στον ορισμό ταριχεύεται. Αν θα αποτολμούσα έναν ορισμό αυτός θα ήταν εργατική τάξη είναι η υλική-κοινωνική βάση των ιδεών της απελευθέρωσης του ανθρώπου από την εκμετάλλευση και ο σύγχρονος κοινωνικός μοχλός της ιστορικής κίνησης.
3. Για τον εργατικό έλεγχο ετοιμάζω μια ανάρτηση όπου προστρέχω στα φώτα αρμοδιοτέρων. Πάντως για την ΕΣΣΔ πρέπει να ξεχωρίσουμε αυτό που έγινε από εκείνο που πολύ σύντομα απέγινε. Επιπλέον θα ήμουν πολύ επιφυλακτικός για την αποτελεσματικότητα που μπορούν να έχουν θεσμικού τύπου ασφαλιστικές δικλείδες (οίον ανακλητότητα και εκλογή). Το ζήτημα είναι η υψηλού επιπέδου πολιτική δραστηριότητα των εργατικών μαζών για μια μεγάλη χρονική περίοδο «προσαρμογής» τη λες εσύ «μετάβασης» προτιμώ εγώ, έως ότου αυτή η δραστηριότητα γίνει μια απλή και καθημερινή λειτουργία, έως ότου δηλαδή πάψει να είναι πολιτική. Μη με ρωτήσεις πώς...
4. Για το πολιτικό πρόταγμα της Πρωτοβουλίας τώρα μου φαίνεται λελυμένο πως είναι άλλο η αγκιτάτσια και άλλο πράγμα η μετωπική πολιτική. Το ζήτημα της ΕΕ είναι ένα ζήτημα που μπορεί να διευκολύνει τη αγκιτάτσια και να αποτελέσει πάτημα για ιδεολογική μεταστροφή αλλά δεν είναι στόχος για αυτοτελές μέτωπο και μάλιστα με όρους εσχατολογικούς για το πολιτικό μέλλον του μετώπου. Έχω επιπλέον τη γνώμη ότι δεν μπορεί η εργατική πολιτική να γίνεται με όρους θεματικών κινημάτων ούτε θα μπορούσε ποτέ το άθροισμα τέτοιων κινήσεων να συγκροτήσει πολιτική της εργατικής τάξης. Αν ήταν έτσι θα αρκούσε να στηθεί παράλληλα, μια πρωτοβουλία για εργατικό έλεγχο στις επιχειρήσεις άλλη μια για εργατικά συμβούλια στους χώρους δουλειάς και κατοικίας , άλλη μια για το στρατιωτικό μέρος της εργατικής υπόθεσης κ.ο.κ. Μετά θα τραβούσαμε από κάτω την γραμμή της άθροισης και τελειώσαμε. Αλλά φυσικά δεν πάει έτσι.
Θέλω όμως να κλείσω με ένα ευτράπελο. Ποιος θα μπορούσε να ξεδιαλύνει το φοβερό μυστήριο: Τι γυρεύουν αγωνιστές που αντιπαλεύουν τις συνέπειες της ΕΕ και μόνον, σε μια κίνηση που λέει στα σοβαρά «ο καπιταλιστικός-ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας της ΕΕ δεν αλλάζει...» όπως το τσιτάρησες από την «Πρωτοβουλία». Εδώ σε θέλω ....
@Παραναγνώστης
ΑπάντησηΔιαγραφή1+2) Ενώ συμφωνώ μαζί σου, στη πράξη οι μικροαστοί τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστή τάξη. Ενώ κατά τη γνώμη μου είναι η εσωτερική διαφορά αστικής και εργατικής τάξης. Το οποίο μας πηγαίνει πολύ μακριά, οπότε θα το αφήσω για ένα κείμενο περί των Αγανακτισμένων που φτιάχνω. Πάντως η απάντηση στο 1) προϋποθέτει την απάντηση στο 2. Γιατί πολύ φοβάμαι ότι ονομάζουμε μικροαστικά στρώματα στρώματα της εργατικής τάξης, πράγμα που σημαίνει ότι το να λάβεις πρωταρχική υπόψη τα συμφέροντα και τα ''θέλω'' της εργατικής τάξης, σημαίνει το να λάβεις υπό τα συμφέροντα και τα θέμα ορισμένων κομματιών (όχι όλων) αυτών των στρωμάτων.
3) Το μόνο βιβλίο που έχω βρει στα ελληνικά για μισθούς και αρμοδιότητες των σοβιέτ είναι του...Μητρόπουλου (δεν ξέρω αν το γνωρίζεις). Γενικά και από ρωσόφωνους που έχουν ζήσει στην ΕΣΣΔ ξέρω πως για έναν...ανεξήγητο λόγο ζητήματα όπως οι αρμοδιότητες των σοβιέτ και η κλιμάκωση των μισθών τα έχει φάει λίγο η μαρμάγκα (δεν εμπιστεύομαι τα στοιχεία του Μπετελέμ στο σημείο αυτό).
Όσον αφορά τη πολιτική δραστηριότητα των μαζών, ακριβώς δηλωτική αυτής είναι και το πόσο συχνά ασκείται το δικαίωμα της ανάκλησης. Στην ΕΣΣΔ είναι χαρακτηριστικό, πως από ένα συγκεκριμένο σημείο και μετά έπαψαν να ανακαλούνται οι αντιπρόσωποι (πράγμα που το λέει και το ΚΚΕ, με την μετατροπή των εκλογικών βάσεων από κλαδικές σε "γεωγραφικές"). Φυσικά μπορούμε να πούμε ένα σωρό πράγματα εδώ. Πιστεύω ότι το ζήτημα των διαδικασιών της πολιτικής συμμετοχής είναι πρωταρχικό, σαν πλαίσιο πολιτικής δραστηριοποίησης αλλά και σαν αίτημα της εργατικής τάξης, τις στιγμές που δεν θα έχει τα κατάλληλα πολιτικά μέσα να παρέμβει. Αυτές οι διαδικασίες είναι και το μέτρο πολιτικής συνειδητοποίησης, η οποία από μόνη της δεν ''ενσαρκώνεται'' κάπου, οπότε οι θεσμοί και οι επαναληπτικές πρακτικές των διαδικασιών μας τη δείχνουν σε πιο καθαρή μορφή.
Και εγώ προτιμώ τον όρο της ''μετάβασης'', αλλά αν είναι έτσι θα πρέπει να μιλήσουμε για μεταβατική δέσμη πολιτικών αιτημάτων και πράξεων, αν θεωρούμε ιστορικό αναγκαίο (και διόλου ευκαταφρόνητο χρονικά) το πέρασμα αυτό. Εδώ συμφωνώ με τον Τρότσκυ ότι η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων είναι και συγκριτικό μέγεθος. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι η Ελλάδα παράγει πολύ περισσότερα σε σχέση με πριν από 50 χρόνια ή ότι έχει πια μορφωμένο εργατικό δυναμικό, δεν αποδεικνύει ότι το μεταβατικό διάστημα θα είναι ανύπαρκτο ή πολύ μικρό. Υπάρχει ο ''περίγυρος'', και εκτός αυτού η ''αναγκαία εργασία'' είναι και πολιτισμικό, ιστορικά αναπτυσσόμενο μέγεθος (πράγμα που σημαίνει ότι αναπτύσσονται οι παραγωγικές δυνάμεις, αλλά και οι ανάγκες-επιθυμίες, άρα αυτό το ''πλεόνασμα'' και η ''αφθονία'' που υποτίθεται πως είναι ήδη-διαθέσιμη, πρέπει να καταδεικνύεται με στοιχεία).
4) Έχω την εντύπωση ότι η ''θεματικότητα'' των επιμέρους κινήσεων συμβαίνει πάντοτε σε περιόδους χαμηλής συνειδητοποίησης της εργατικής τάξης. Όπως πολλές οικονομικές διεκδικήσεις δεν δίνουν ως γινόμενο μια εργατική πολιτική σε καιρό κρίσης, έτσι και πολλές αποσπασματικές κινήσεις δεν μπορούν να αποδώσουν ένα τέτοιο γινόμενο. Το ταλέντο των κομμουνιστών ήταν πάντοτε να συγκεφαλαιώνουν τις πραγματικές, σπερματικές κινήσεις και τα θεματικά κινήματα που εξέφραζαν μερίδες τις οποίες ήθελαν να παρασύρουν στον αγώνα της χειραφέτησης. Δεν ξέρουμε αν πρόκειται για τέτοιες μερίδες πίσω από αυτά τα αιτήματα, χωρίς μια πρωτόλεια απάντηση στα ερωτήματα 1+2
''Τι γυρεύουν αγωνιστές που αντιπαλεύουν τις συνέπειες της ΕΕ και μόνον...''
Εδώ εννοείς μάλλον την Ευρωζώνη; (τις συνέπειες της Ευρωζώνης κλπ).
Αγαπητέ φίλε Ονειρμέ
ΔιαγραφήΓια τους αγανακτισμένους δεν έχω γράψει τίποτε. Έχω μονίμως την αίσθηση ότι δεν έχω καταλάβει, δεν έχω αρκετή πληροφορία. Προσβλέπω λοιπόν στην ανάρτησή σου. Τώρα το ζήτημα του να προσδιορίσεις την εργατική τάξη προσκρούει σε μερικά ζητήματα αντικειμενικής φύσεως.
1. Δύσκολα θα βρεις «καθαρό» εργάτη. ( έχω και έναν ελαιώνα στο χωριό... ή/και δουλεύω σε ένα φροντιστήριο ΜΕ ως καθηγητής αλλά έχω και πόντους σε ένα άλλο φροντιστήριο ΜΕ)
2. Υπάρχει κινητικότητα: Ο εργάτης οικοδόμος στον μεγαλοεργολάβο παίρνει και ο ίδιος εργολαβίες όπου προσλαμβάνει ως βοηθό τον αδελφικό φίλο και συνάδελφό του από τον οποίο προσλαμβάνεται ως βοηθός όταν εκείνος με τη σειρά του βρει μια μικροεργολαβία. (Και είναι αξιοπαρατήρητο το με πόση άνεση εναλλάσσονται στις συμπεριφορές αφεντικού-εργάτη οι δύο συνάδελφοι).
3. Υπάρχουν «δύσκολες» περιπτώσεις: Είναι εργάτης ο καθαριστής ενός κοινωνικού ιατρείου αλληλεγγύης; Ο μόνιμος οδοκαθαριστής του Δήμου; Ο χειρώναξ ΔΥ; Ο Διοικητικός ΔΥ; Ο δάσκαλος του Δημοσίου σχολείου; Κάποιος που κάνει όλες αυτές τις δουλειές με πεντάμηνες συμβάσεις; Ο 30ρης που έχει δουλέψει μόνο κάτι Σάββατα ως πίτσα μπόυ;
Μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα φαντάζει μόνη σωτηρία η στρουκτουραλιστική θέση: «εργάτης είναι λειτουργική θέση στην παραγωγή και όχι πρόσωπο. Η κατά συμβεβηκός παραμονή ενός προσώπου επί μακρόν στην θέση αυτή, του δίνει τον -καταχρηστικό πάντως - χαρακτηρισμό του εργάτη» και άρχεται η αποχεγγελοποίηση του Μαρξ. The rest is history.
Τώρα η αγωνία σου για τον σε δεύτερο χρόνο προσδιορισμό των ταξικών συμφερόντων ή/και των πολιτικών «επιθυμιών» δεν μπορεί παρά να διαμεσολαβείται από το πολιτικό υποκείμενο της εργατικής τάξης. Η οικονομία καθορίζει την πολιτική αλλά η πολιτική δεν είναι αναγώγιμη στην οικονομία.
Για τα ζητήματα των διαδικασιών πολιτικής συμμετοχής δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εκάστοτε θεσμική αποκρυστάλλωση περιγράφει το επίπεδο ταξικής συνειδητότητας της εργατικής τάξης αλλά, θα επέμενα ότι, αυτή η συνειδητότητα δεν είναι άλλο από το ψηλό επίπεδο πολιτικής δραστηριότητας, μορφή του οποίου αποτελεί ο θεσμός. Ο θεσμός όμως έπεται και επομένως αλλάζει. Για παράδειγμα αν το αρχικό δίδυμο θα ήταν «εκλογή και ανακλητότητα», θα έπρεπε αργότερα να γίνει «εναλλαγή και ανακλητότητα», με αντίστοιχη θεσμική μεταρρύθμιση. Το γεγονός του μαρασμού της ανακλητότητας στην ΕΣΣΔ δείχνει ακριβώς ότι μόνος ο θεσμός δεν θα σε σώσει, αν και θα ήταν βεβαίως χρήσιμο εργαλείο στην περίπτωση που η εργατική τάξη μπορούσε να επιδείξει την ανάλογου επιπέδου πολιτική δραστηριότητα και να ανακάμψει.
@παραναγνώστης
ΑπάντησηΔιαγραφή1+2: Είναι γνωστά τα σημεία που ο Μάρξ δεν θεωρεί εργάτη αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως ''καθαρό'' εργάτη, αλλά και την ηθοποιό που εργάζεται για το Κεφάλαιο, και τον εκπαιδευτικό που εργάζεται για το Κεφάλαιο, τον οποίο εξισώνει με εργαζόμενο σε εργοστάσιο παραγωγής λουκάνικου. Όπως επίσης είναι πολλά τα σημεία που ο Μάρξ ακολουθεί το ''λειτουργικό'' κριτήριο, για το οποίο έχω κάνει κάποιες αναρτήσεις.
Το πρώτο λάθος είναι εντελώς σχολαστικά να υπερκατακερματίσει κανείς τις κατηγορίες. Έχεις έτσι μια απειρία προσδιορισμών που αποδεικνύει ότι τα αναλυτικά κριτήρια είναι λανθασμένα, ή καλύτερα, δεν είναι πρακτικά χρήσιμα.
Θυμίζω τη διάκριση Μπαντιού εργατικής τάξης-προλεταριάτου, όπως και το τί λέει για λαό-μάζες (είχα δει ότι είχες μεταφράσει ένα κείμενό του).
3. Ίσα ίσα, η ''χεγκελοποίηση'' του Μάρξ είναι η αποδοχή του λειτουργικού κριτηρίου και η ιδέα ότι τα πρόσωπα είναι ''προσωποποίησεις'', πράγμα που ο Μάρξ σημειώνει πολλάκις για τους κεφαλαιοκράτες. Η ''χεγκελοποίηση'' θα σήμαινε ότι οι τάξεις είναι λειτουργίες του κοινωνικού συστήματος-''ολότητας''. Στον Μάρξ οι τάξεις αρκετές φορές σχετίζονται με την αντίθεση πνεύματος-σώματος, και μορφής-ύλης (''πνευματικές''-''υλικές'' δυνάμεις της παραγωγής), στη βάση του διαχωρισμού ιδιοκτησία-μη ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής.
Υπάρχουν θεσμοί όπως το καταστατικό ενός Κομμουνιστικού Κόμματος ή τα θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα στον σοσιαλισμό, που δεν είναι θεσμοί δεύτερου χρόνου. Η ταξική συνειδητότητα, πριν υλοποιηθεί σε συγκεκριμένες (θεσπισμένες) πραγματικότητες, είναι μια αίσθηση που πλανάται στον αέρα. Αποδεικνύεται στη πράξη με την υλοποίησή της σε θεσμούς, όπως η πράξη των εργατικών αντι-θεσμών αποδεικνύει έμπρακτα μια ''ταξική συνειδητοποίηση'', που πριν τη πράξη, μπορεί να είναι λόγια του αέρα ή συναισθήματα. Ακριβώς για αυτό η οργάνωση του πολιτικού φορέα, με τον απαραίτητο θεσμικό της σκελετό, είναι περιεχόμενο της κομμουνιστικής πολιτικής και όχι απλή μορφή της.
Εξίσου θεωρώ πως δείγμα ταξικής συνειδητοποίησης είναι όχι μόνο η θέσπιση, αλλά και η έμπρακτη άρνηση θεσμών. Για αυτή η θετική ή αρνητική σχέση προς τους πολιτικούς θεσμούς (κρατικούς, συνδικαλιστικούς, κομματικούς), είναι ύψιστη πολιτική πράξη.
@ ονειρμός
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπητέ φίλε
Μάλλον το πήρα από πολύ χαμηλά το ζήτημα της εργατικής τάξης. Στο μυαλό μου πάντως είναι ως εξής: Ό,τι λέμε «εργατική τάξη» σημαίνει ένα πράγμα που όντως είναι εκεί έξω στο κοινωνικό γίγνεσθαι και ο Έγκελς ξέρει έναν καλό (= θεωρητικά και μεθοδολογικά συνεπή) τρόπο για να το διαπιστώσουμε. Η εννοιολόγηση αυτού του πράγματος, ώστε να γίνει πράγμα για τη θεωρία μας, προκύπτει μέσα από αναλυτική-αφαιρετική διαδικασία που αποδίδει τελικά την έννοια «εργατική τάξη». Όπως κάθε έννοια όμως, έτσι και αυτή δεν μπορεί να επιστρέψει πίσω στο ιστορικό γίγνεσθαι, στην υλική πραγματικότητα, παρά μόνο μέσω της δράσης.Υπό αυτή την έννοια δεν υπάρχει εργατική τάξη-εικόνα της έννοιας. Αυτό διατυπώνεται συνήθως με φράσεις όπως «δεν υπάρχει ατόφια εργατική τάξη» όπου όμως το τοιούτον εκλαμβάνεται ως «ατέλεια» ή κουσούρι της πραγματικότητας! Σε σχέση με τη φεουδαρχία, ο καπιταλισμός κομίζει ακριβώς την ταξική κινητικότητα. Το σημαινόμενο της «εργατικής τάξης» είναι κινούμενη άμμος,και όχι μόνο αυτή.
Αν λοιπόν ο καθορισμός της εργατικής τάξης δεν έχει ακαδημαϊκό σκοπό (σε αυτή την περίπτωση καλύτερα να απευθυνθεί κανείς στους στρουκτουραλιστές όπου θα μπορούσε να βρει μια κι έξω Αριστοτέλειους ορισμούς όπως λ.χ. «Εργάτης είναι πας τις παράγων άμεσα καπιταλιστικό εμπόρευμα οιουδήποτε είδους») αλλά τους σκοπούς της δράσης του πολιτικού υποκειμένου (του κόμματος πχ), τότε η απόφαση του αν απευθύνεσαι σε κάποια κοινωνική ομάδα ή υποομάδα ως εργάτες ή μη, είναι πολιτική απόφαση αυτού του πολιτικού υποκειμένου και η πληθώρα των κριτηρίων που αναφέρονται στα έργα των κλασικών, κάπου και ο Λένιν έχει νομίζω έναν κατάλογο, πρέπει να συνυπολογισθεί προσεκτικά από το πολιτικό αυτό υποκείμενο. Αλλά δεν είναι τότε θέμα τυπικού ορισμού! Γι αυτό και η διστακτικότητά μου να υιοθετήσω έναν.
Από (Καντιανή) επιστημολογική άποψη βέβαια δεν νοείται επιστήμη η οποία ευθύς εξ αρχής δεν υποθέτει άμα και καθορίζει τα αντικείμενά της. Η ταξική ανάλυση του Μαρξ θα όφειλε να ακολουθήσει τον κανόνα.
Αν όμως ο Μαρξ δεν έσπευσε να δώσει έναν «καθαρό», δηλαδή τυπικό ορισμό της εργατικής τάξης είναι γιατί ακριβώς δεν έχει νόημα ένας τέτοιος αν πράγματι ο Μαρξ όχι μόνο δεν θεωρεί αιώνια και αναλλοίωτη την εργατική τάξη αλλά το πρόγραμμά του είναι ακριβώς η κίνησή της.
Αντί γι αυτό δίνει μια σειρά κριτήρια, πλευρές και εκφάνσεις του πράγματος που συνδέονται στενά με το θέμα της συγκρότησης της εργατικής τάξης. Αλλά όχι αναγκαία και ικανή συνθήκη! Η διπλή εννοιολογική διαβάθμιση - αν είναι δόκιμος ο όρος - της εργατικής τάξης που κάνει ο Μπαντιού εργατική τάξη που απλώς υπάρχει στην παραγωγή - προλεταριάτο που έρχεται να συντρίψει την ταξική κοινωνία (λίγο το γνωρίζω το θέμα) ή η τριπλή που κάνει ο ίδιος ο Μαρξ (επιστολή στον Μπόλτε) , άμορφη εργατική τάξη δηλαδή την όχι-ακόμα-τάξη αλλά εργάτες του κεφαλαίου, στην τάξη καθ' εαυτήν όταν προβάλλει στο πολιτικό επίπεδο και στην τάξη δι' εαυτήν της δικτατορίας του προλεταριάτου, θέτει προ οφθαλμών μας το κριτήριο της δράσης δηλαδή εν προκειμένω το πολιτικό! Με άλλα λόγια συμπεριλαμβάνει στην κίνηση της εκεί έξω εργατικής τάξης την ίδια της τη δράση δηλαδή την εκβολή της έννοιας εργατική τάξη στην πραγματικότητα. Αν πρόκειται, όπως συνήθως λέμε, περί «καθοδήγησης για δράση» και όχι περί ακαδημαϊκού γυμνάσματος...
@παραναγνώστης
ΔιαγραφήΜόνο που τα κριτήρια είναι τόσο ασαφή, που ενδεχομένως βαφτίζονται ''αντικειμενικά'' μικροαστοί άτομα που είναι εργάτες του Κεφαλαίου. Εμένα με ανησυχεί αυτός ο τεράστιος σχετικισμός, γιατί πιστεύω επιτρέπει απόλυτη αυθαιρεσία, η οποία δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται και ''επιστημονική'' ανάλυση, αλλά πολιτικό ένστικτο, το οποίο ενδεχομένως υπάρχει. Επίσης αν είναι θέμα πολιτικής αντιμετώπισης του ζητήματος, πρέπει να ξεχάσουμε και τα περί ''αντικειμενικού'' προσδιορισμού. Υπάρχει μια φοβερή ασυνέπεια σε όλα αυτά, που προσπαθούν να περισώσουν πολύ διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα. Εκείνο που χάνεται έτσι είναι μια ορισμένη σαφήνεια, δηλαδή ο έλεγχος και η κριτική πάνω σε κάτι που είναι στοιχειωδώς σαφές.
Σχετικά με το λειτουργικό κριτήριο στους Μάρξ-Λένιν, http://takseis-ithikh.blogspot.gr/2012/07/blog-post_16.html.
Το πρόβλημα δεν είναι το λειτουργικό κριτήριο ως στρουκτουραλιστικό, γιατί ''λειτουργισμό'' έχεις έτσι και αλλιώς, λιγότερο ή περισσότερο, όταν μιλάς για παραγωγή κεφαλαίου και αναπαραγωγή του, και αστική-εργατική τάξη ως τους δύο πόλους της παραγωγής, με αφαίρεση άλλων στρωμάτων. Όλο αυτό περιγράφει μια αντιφατική λειτουργία, και οι ''δομικές'' κρίσεις είναι το κλατάρισμα αυτής της λειτουργίας.
Το πώς η πολιτική παρέμβαση ξελασκάρει αυτόν τον στενό κορσέ που είναι ο απόλυτος λειτουργισμός, πρέπει να δείχνεται και να θεμελιώνεται κάπου.
Στο πολιτικά πρακτέο, ο σχετικισμός και η μελέτη μικρολεπτομερειών, πράγμα που έκανε και ένας ''στρουκτουραλιστής'', ο Πουλαντζάς (!), καταλήγει στο σχετικισμό, στην αυθαιρεσία και βυθίζει στο χάος στο οποίο δεν θέλησε να βυθιστεί ο Μάρξ, ακριβώς για αυτό έδωσε το σχεδίασμα του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής με ιδιαίτερα φορμαλιστικούς όρους.
Η επίπτωση αυτού είναι η χρήση εν είδει μπαλαντέρ του μικροαστού που καλύπτει όλες τις τρύπες, εισπράττοντας τόσο το απόλυτο γλύψιμο (έλα να συμμαχήσεις μαζί μας) όσο και την απόλυτη απαξίωση (είσαι μικροαστός και όχι εργάτης), σε περιπτώσεις που στη πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με κανονικούς εργάτες του Κεφαλαίου.
@ Ονειρμός
ΔιαγραφήΑγαπητέ φίλε
Φαίνεται τελικά να εντοπίζεται το σημείο διαφωνίας μας.
Η φράση σου «Το πώς η πολιτική παρέμβαση ξελασκάρει αυτόν τον στενό κορσέ που είναι ο απόλυτος λειτουργισμός, πρέπει να δείχνεται και να θεμελιώνεται κάπου» είναι όχι μόνον εύλογη αλλά και καίρια. Η παραπομπή στην ανάρτησή σου είναι πράγματι πολύ χρήσιμη: Στο απόσπασμα του, που παραθέτεις, ο Λένιν γράφει «Τάξεις ονομάζονται μεγάλες ομάδες ανθρώπων που....» Πρόκειται προφανώς για έναν Αριστοτέλειο ορισμό του τύπου: «είδος είναι το γένος + η ειδοποιός διαφορά». Ένας ορισμός της τυπικής λογικής δεν μπορεί να πιάσει την κίνηση άρα ο Λένιν ορίζει κάτι ακίνητο. Και πράγματι μιλάει για ομάδα ανθρώπων. Αλλά η Ομάδα ανθρώπων έχει συγκεκριμένα μέλη που δεν μπορεί να είναι και να μην είναι μέλη της. Ο Λένιν εδώ ορίζει λοιπόν όχι την τάξη εν κινήσει-δεν θα μπορούσε άλλωστε- αλλά το ταξικό στιγμιότυπο της κοινωνίας,ή αν προτιμάς κάθε ταξικό στιγμιότυπο, αλλά στιγμιότυπο. Και βέβαια το στιγμιότυπο είναι πεδίο δόξης λαμπρόν για τα λειτουργικά κριτήρια. Δεν υπάρχει τίποτε το μεμπτό σε αυτό και ένα στιγμιότυπο είναι όπως και να το κάνουμε μια πρώτη προσέγγιση, μια πρώτη εξοικείωση με το πράγμα. Έχει επίσης η λειτουργική προσέγγιση τεράστια σημασία αν πας να καταστρέψεις τις δομές της ταξικής κοινωνίας αφού έχεις εκκενώσει το περιεχόμενο της κορυφαίας κοινωνικής τάξης και χρειάζεται να προσέχεις μην τρυπώσει κανείς στο άδειο κέλυφος. Όταν η ταξική ποικιλία ελαττώνονται και η ταξική κινητικότητα μονοδρομείται και παγώνει, η λειτουργική προσέγγιση θα έχει αυξανόμενη σημασία. Όσο όμως ο καπιταλισμός καλά κρατεί και το ζήτημα δεν είναι η πάλη κατά των τάξεων αλλά η πάλη για το γκρέμισμα της αστικής κυριαρχίας, τα λειτουργικά κριτήρια βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα. Όχι απλώς γιατί η πυκνή δειγματοληψία δεν μπορεί να μας λύσει το πρόβλημα της δράσης, ούτε γιατί δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται ως επιρρεπή προς τον στρουκτουραλισμό, αλλά καθώς το καθένα από αυτά μπορεί να δώσει διαφορετική απάντηση σε ένα συγκεκριμένο πρακτικό ερώτημα υπάρχει πάντα και μόνη η πολιτική απόφαση που θα προκρίνει το ένα έναντι του άλλου. Η πολιτική απόφαση όμως δεν θα προκρίνει τη διάσωση της «θεωρίας» έναντι του πολιτικού σκοπού και έτσι δεν θα διστάσει να αποφασίσει για το ίδιο πράγμα διαφορετικά σε διαφορετικές περιστάσεις. Φυσικά αυτό που περιγράφω έχει ήδη παραιτηθεί από όποια θεωρητικής προέλευσης εγγύηση καλής λειτουργίας δηλ ασφαλούς συμπερασμού. Αλλά «εγγυημένη επανάσταση» είναι σύντομο καλαμπούρι. Το να μην «βαφτίσει μικροαστούς ανθρώπους που είναι εργάτες του κεφαλαίου» όπως λες είναι μια εύλογη αγωνία και είναι ένα από τα πράγματα που το κόμμα της εργατικής τάξης οφείλει να κάνει σωστά. αν θέλει να είναι επαναστατικό. Αλλά η σωστή απόφαση δεν μπορεί να είναι πόρισμα ή αλγόριθμος της θεωρίας, γιατί τότε δεν έχουμε πολιτικό κόμμα αλλά ένα είδος Ανωτάτου Θεωρητικού Δικαστηρίου.
Τέλος θα έδινα μεγαλύτερη αξία στα ταπεινά ουσιολογικά κριτήρια. Για παράδειγμα το «Ο εργάτης δεν κατέχει μέσα παραγωγής» είναι αναγκαία αν και όχι ικανή συνθήκη. Ως τέτοια όμως, μπορεί να σου πει ποιος (δεν είναι εργάτης, επειδή) είναι αστός. 'Οπως επίσης, καθόλου δεν είναι «πανάκεια για την κατάργηση των τάξεων η κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής», αλλά σίγουρα δεν οδεύεις προς την κατάργηση των τάξεων όσο αφήνεις μέσα παραγωγής σε ιδιωτικά χέρια!
@παραναγνώστης
ΔιαγραφήΑπό τη στιγμή που μπαίνει ένα ζήτημα πρώτου προσδιορισμού, υπεισέρχονται λειτουργικά κριτήρια. Αυτό που ήθελα να δείξω είναι ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορείς να την αποφύγεις. Αντιθέτως πρέπει να την αποδεχτείς και να βρεις ακριβώς ''λειτουργικά'' λειτουργικά κριτήρια (!). Η διαλεκτική δεν είναι μόνο η κίνηση, είναι και η στάση. Ο μπούσουλας είναι ένας προσδιορισμός, ακόμη και αν αναιρείται αναγκαστικά μέσα στη ρευστότητα της ζωής. Αυτό επιστημολογικά έχει αξία, γιατί αν ισχύουν όσα λέμε, ο μαρξισμός είναι ένα μοντέλο και όχι η ίδια η πραγματικότητα, ή μια ''γνωσιολογική χαρτογράφηση''. Προκύπτουν λοιπόν ευθέως από τα παραπάνω ένα ξεκαθάρισμα πολλών ειδών. Η ζωή είναι κάτι διαφορετικό από τη θεωρία, η οποία όσο ''διαλεκτική'' και αν είναι, χαρακτηρίζεται από την ακινησία. Εγγύηση του υλισμού είναι ότι η πραγματική ιστορική ζωή, η ''αντικειμενική πραγματικότητα'', πλεονάζει της θεωρίας, ασκώντας της πιέσεις να αναπροσαρμόζεται σε νέες εξελίξεις.
Η πολλότητα κριτηρίων στην οποία μας παραπέμπει ο Λένιν και επίγονοι, είναι αναγκαία, ωστόσο είναι και δείγμα κακής αφαίρεσης, στο βαθμό που μπορούμε, και πρέπει, να μειώσουμε τα κριτήρια. Δεν έχει νόημα το ερώτημα τί είναι ο τάδε δημόσιος υπάλληλος στην τάδε δημόσια υπηρεσία. Αυτό που φαίνεται ''συγκεκριμένη ανάλυση'' μιας συγκεκριμένης περίπτωσης, είναι στη πραγματικότητα σχολαστικισμός που προκύπτει από λειτουργικά κριτήρια (πολλά κριτήρια), τα οποία ακριβώς αυτή η ανάλυση θέλει να αποφύγει. Για αυτό το λόγο ένας στρουκτουραλιστής μπορεί να μην αποφύγει με το στρουκτουραλισμό του το χάος των μικροδιαφορών και διακρίσεων.
Το θέμα δεν είναι να αποφευχθεί λοιπόν η ''ακίνητη'' αφαίρεση, έναντι μιας ''κίνησης'' εναρμονισμένης με τη ζωή. Στη πραγματικότητα και η δεύτερη είναι δέσμια τυπικών ορισμών και προκαταλήψεων, απλά δεν το ξέρει. Και το βλέπουμε αυτό σε όλες τις κουβέντες περί ταξικής διάρθρωσης.
Η κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής είναι πράγματι εντελώς αναγκαία για το πέρασμα στον κομμουνισμό.
Και βέβαια, μια ''καλή'' αφαίρεση δεν εξαλείφει το ρίσκο και το αστάθμητο, που είναι και η στιγμή της πολιτικής απόφασης επί του συγκεκριμένου.
@ Ονειρμός
ΔιαγραφήΑγαπητέ φίλε
Η πρώτη παράγραφός σου θα μπορούσε να είναι η σύνοψη των σημείων συμφωνίας μεταξύ μας.
Περαιτέρω, αν έχουμε όντως κακή αφαίρεση δεν θα σώσουν την κατάσταση λιγότερα κριτήρια αν και θα ήταν μια χρήσιμη και πάντως νόμιμη επιστημολογικά προσπάθεια. Θα είχαμε το ίδιο ακριβώς πρόβλημα όπως και σήμερα. Θα ήταν άλλο εάν μιλούσαμε για ένα ενιαίο κριτήριο ενδεχομένως και άλλου είδους. Μου φαίνεται όμως εξαιρετικά στενός ο χώρος «του ρίσκου και του αστάθμητου» για να επιζήσει σε αυτόν το κόμμα της εργατικής τάξης.Πόσο μάλλον που ενδεχόμενες διαδοχικές βελτιώσεις της θεωρίας θα έτειναν να τον μηδενίσουν. Φαίνεται πως ένα εγχείρημα σαν κι αυτό που προτείνεις, δεν θα μπορούσε να μην περιλάβει ολόκληρο το οικοδόμημα των κλασικών. Αυτό δεν είναι κακό, κάθε άλλο, είναι όμως τρομακτικό για μας τους μεγαλύτερους.
Μέχρι να ευοδωθεί όμως ένα τέτοιο θεωρητικό πρόγραμμα θα είχαμε πιο πρακτικά προβλήματα εμπρός μας.
Το ερώτημα για την τάδε ειδικότητα εργαζομένων αφορά το ποιος είναι εργάτης και όχι το τι είναι εργατική τάξη. Προφανώς δεν έχουμε κανένα κατά Cantor σύνολο εδώ.Το πρώτο αυτό ερώτημα είναι το κρίσιμο για την πολιτική. Στα μαθηματικά το θεμελιώδες θεώρημα της Άλγεβρας μας βεβαιώνει ότι κάθε πολυώνυμο έχει τόσες ρίζες όσες λέει ο βαθμός του αλλά ένα άλλο θεώρημα μας βεβαιώνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει γενικός τρόπος εύρεσης αυτών των ριζών για πολυώνυμα 5ου βαθμού και άνω.Αυτό που ενδιαφέρει όμως τον επιστήμονα που αναζητά μια λύση στο πρόβλημά του δεν είναι το αν αυτή υπάρχει αλλά το να βρεθεί η ίδια η λύση κι ας μην υπάρχει βρε αδελφέ! (το αστείο είναι ότι ιστορικά, έχει συμβεί και αυτό). Φυσικά το τι της εργατικής τάξης λογικά προηγείται και επιστημολογικά υπέρκειται του ποιος, αλλά αυτό δεν μας βοηθάει και πολύ: καλύτερα να ξέραμε ποιος κι ας μη ξέραμε τι βρε αδελφέ!
@παραναγνώστης
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατανοητά αυτά που λες, νομίζω το τελευταίο σου σχόλιο είναι ένα καλό συμπέρασμα της κουβέντας. Καλή σου μέρα..!