Αναδημοσίευση από το LeftEast
του Ilya Budraitskis
Το πολιτικό πρόσωπο των διαδηλώσεων Κιέβου προκαλεί σοβαρη απαισιοδοξία. Αλλά μια επανάσταση είναι μια επανάσταση και η αριστερά δεν έχει το δικαίωμα να παραμείνει στο περιθώριο, λέει ο Ilya Budraitskis. Αρχικά δημοσιεύθηκε στα ρωσικά στο http://openleft.ru/?p=682
Αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία τώρα όλο και περισσότερο αντιστοιχεί με τον κλασικό ορισμό της επαναστατικής κατάστασης. Το μαζικό κίνημα, από τη στιγμή που έχει βγει στους δρόμους, είναι έτοιμο να τους υπερασπιστεί σε σκληρές συγκρούσεις με την αστυνομία. Τα συνθήματα, τα οποία αρχικά γέννησαν το κίνημα, έχουν ανοίξει το δρόμο για κύριο θέμα της κάθε επανάστασης, το ζήτημα της εξουσίας. Οι δισταγμοί και η πρακτικά ανοικτή διχόνοια εντός των ελίτ, η εμπλοκή αρχηγών κρατών με αυτή ή εκείνη την πλευρά, οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις,οι συνωμοσίες και χειραγώγηση από τα ΜΜΕ, όλα εξαρτώνται από το κίνημα, από τη δυναμική του, από την ετοιμότητά του να πάει μέχρι την τελευταία συνέπεια . Αυτή η παράξενη επανάσταση δεν έχει να προτείνει εναλλακτικό σχέδιο -ούτε πολιτικά ούτε κοινωνικά. Αλλά υπάρχει ως διαδικασία και όσοι συμμετέχουν, όπως οι συμμετέχοντες σε κάθε επανάσταση, βιώνουν το ρόλο τους στην ιστορία εδώ και τώρα.
Όλα αυτά είναι αλήθεια-και γι αυτό δεν έχουμε κανέναν λόγο για αισιοδοξία. Γιατί το άλλο μέρος της ιστορίας είναι ότι, αν αποβεί νικηφόρα, η επανάσταση θα φέρει στο προσκήνιο μια κυβέρνηση συνασπισμού των δεξιών και των ακρο-δεξιών και η Ουκρανία κινδυνεύει να γίνει η μεγαλύτερη φαιά κηλίδα στον χάρτη της ήδη δεξιόστροφης Ανατολικής Ευρώπης. Αντί να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους και τη συλλογική βελτίωση της ίδιας της ζωής τους, οι πολίτες αυτής της φτωχής χώρας, πικραμένοι από τη διαφθορά και την ανομία, κυματίζουν σε έκσταση χαζομάρας εθνικές σημαίες και μάχονται με τα σύμβολα ενός μακρινού παρελθόντος.
Αυτός ο αδιαμφισβήτητος παραλογισμός της ουκρανικής κατάστασης χρησιμεύει ως το καλύτερο άλλοθι για την αδράνεια εκείνων που τείνουν να βλέπουν στις επαναστάσεις πρωταρχικά την πράξη της απόλυτης συνειδητοποίησης από τη μεριά των καταπιεσμένων των «αντικειμενικών συμφερόντων τους.» Μπροστά μας, χωρίς αμφιβολία, έχουμε μια «εσφαλμένη» και έτσι καταδικασμένη επανάσταση, η οποία, ωστόσο, δεν παύει να είναι μια επανάσταση. Οι αυταπάτες των συμμετεχόντων, όσο παράλογο κι αν είναι, δεν είναι ένα απλό αποτέλεσμα μια συλλογικής καθόδου στην τρέλα, αλλά είναι ένα λογικό προϊόν της κοινωνίας που τις γέννησε.
Αριστεροί σχολιαστές έχουν σωστά και συχνά γράψει ότι η υπογραφή από την Ουκρανία της συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με την ΕΕ θα καταστρέψει τη βιομηχανία της Ουκρανίας, μαζί με χιλιάδες θέσεις εργασίας, και στα επακόλουθά της, οι απλοί άνθρωποι θα βρεθούν όμηροι στις συγκρούσεις συμφερόντων των αστικών φατριών. Οι αναλύσεις αυτές, όμως, συχνά υποβαθμίζουν την ιδεολογία σε ένα δευτερεύοντα ρόλο, σε μια απλή έκφραση της «ψευδούς συνείδησης». Αλλά όταν πρόκειται για το περιεχόμενο της επαναστατικής διαδικασίας-και μάλιστα, στον αγώνα για αυτό το περιεχόμενο,- τα ιδεολογικά ζητήματα γίνονται κεντρικά . Σε μετα-σοβιετικές κοινωνίες, όπου ο κοινωνικός κατακερματισμός έχει φτάσει το όριο του δυνατού, οι ελπίδες για πολιτική αλληλεγγύη, για κάποια μορφή συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων, γεννιούνται κυριολεκτικά από σκουπίδια. Το πρόβλημα δεν έγκειται μόνο στο εκφυλιστικό εκπαιδευτικό σύστημα ή την πολιτική κουλτούρα που έχει δηλητηριαστεί από τη διαφθορά και τα ψέματα για πολλές δεκαετίες τώρα. Το αφύσικο των «κοινωνικών αιτημάτων» τόσο για τη Μόσχα του 2011 όσο και για το Κίεβο του 2013 - και αυτό το αντιαισθητικό παράδοξο έχει επισημανθεί συχνά από αριστερούς ακτιβιστές, οι οποίοι επίμονα προσπαθούν να τα «εισαγάγουν»-είναι συνδεδεμένο με το καταστροφικό έργο της θριαμβεύουσας νεοφιλελεύθερης αγοράς . Η καταστροφή απλώνεται πολύ πιο πέρα από την οικονομία: επεκτείνεται στη συλλογική συνείδηση, στην ικανότητά μας να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον και δρούμε από κοινού. Αυτή η εμπιστοσύνη που στηρίζεται σε κοινά συμφέροντα έχει αντικατασταθεί από μια αόριστη νοσταλγία για μια τέτοια εμπιστοσύνη, από την εξεγερτική αποσυμπίεση των ίδιων τους των υποψιών ή από τη λογική του ανταγωνισμού, η οποία έχει διεισδύσει σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Αυτή η αποσυμπίεση βρίσκει έκφραση στην πολιτική γλώσσα των Euromaydan- όχι την ιδανική πολιτική της ισότητας και της δικαιοσύνης, αλλά τη μόνη προσβάσιμη στο λαό πολιτική στη σημερινή Ουκρανία.
Σε διορατική ανάλυση της, η ουκρανή ακτιβίστρια Olga Papash αναρωτιέται για την ομαλή συνύπαρξη των συνθημάτων της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης και της πρωτόγονης ρητορικής του εθνικισμού. Αποκαλύπτει το σημείο όπου αυτές οι φαινομενικά αλληλοαναιρούμενες ιδεολογίες συγκλίνουν για να γεννήσουν την παράξενη σύνθεση που ζωογονεί σήμερα τις ουκρανικές διαμαρτυρίες. Αυτό είναι το «μακριά από τη Μόσχα διάνυσμα», το οποίο ενώνει την αιωνόβια παράδοση του Ουκρανικού εθνικισμού (όχι αναγκαστικά αντιδραστικού, αλλά και αντί-ιμπεριαλιστικού, χειραφετητικού), τη σταθερή γραμμή της μετασοβιετικής ουκρανικής ελίτ, η οποία επεδίωξε μέσω της πολιτικής της εθνικοποίησης της ζωής να νομιμοποιηθεί η ίδια στα μάτια των υπηκόων της, και, τέλος, απόλυτα βάσιμους φόβους για την επιθετικότητα των ρωσικών εταιρειών και την απολυταρχική εξουσία του Κρεμλίνου, που τις υπηρετεί. Κατά την τελευταία δεκαετία, η αυξανόμενη επιθετικότητα των ρωσικών ελίτ, οι προσπάθειές τους να εγγράψουν την Ουκρανία στη σφαίρα των εμπορικών συμφερόντων τους, μερικές φορές εκπεφρασμένη σε (ρωσική) σοβινιστική προπαγάνδα, έχει αναζωπυρώσει σχεδόν σκόπιμα όλους τους μύθους του ουκρανικού εθνικισμού.
Σήμερα το ζήτημα της υπονόμευσης της εθνικιστικής ηγεμονίας στην Ουκρανία σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα των ρωσικών αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων να εκπροσωπήσει μια άλλη Ρωσία, μια Ρωσία, που ενσωματώνει αυτά τα ιδανικά της πραγματικής δημοκρατίας, της ισότητας και της κοινωνικής απελευθέρωσης, τα οποία άλλοτε, επίσης, καθόρισαν το ουκρανικό απελευθερωτικό κίνημα. Είναι ακριβώς αυτή η εκδοχή του «προοδευτικού πατριωτισμού» που κατέχει, κατά τη γνώμη μου, την καλύτερη ευκαιρία για τους Ουκρανούς συντρόφους μας. Επί τέλους, συνθήματα όπως «κομμουνιστές-στην αγχόνη!» Και «Θάνατος στον εχθρό!" (Δύο από τα συνθήματα που φώναζαν συχνότερα στο Euromaydan) δεν συνιστούν μια νόμιμη συνέχιση της παράδοσης των Ivan Franko, Vladimir Vinnichenko ή Mikola Khvylovy.
Το δεύτερο συστατικό της ιδεολογικού κενταύρου της Ουκρανικής δεξιάς αντιπολίτευσης-το αίτημα για δημοκρατία, λαϊκό έλεγχο, καθώς και διαφάνεια πρέπει επίσης να αμφισβητηθεί από τα αριστερά. Ακριβώς από τη θέση της άμεσης δημοκρατίας πρέπει να αμφισβητήσουμε τις επιδιώξεις της τριανδρίας Yatsenyuk-Klichko-Tyahnynibok να μονοπωλήσουν το κίνημα, καθώς και τη σωματική λογοκρισία που εφαρμόζεται από τους κομάντο του υπερεθνικιστικού κόμματος Ελευθερίας.
Κάθε ένα από αυτά τα ιδεολογικά σχήματα, που καθορίζει το πρόσωπο της ουκρανικής διαμαρτυρίας, μπορεί να αμφισβητηθεί μόνον όταν είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε το κίνημα σαν δικό μας-ακόμα και όταν είμαστε έτοιμοι να επωμισθούμε τις ήττες του, αλλά όχι τις αμφίβολες νίκες του, σαν δικές μας.
του Ilya Budraitskis
Το πολιτικό πρόσωπο των διαδηλώσεων Κιέβου προκαλεί σοβαρη απαισιοδοξία. Αλλά μια επανάσταση είναι μια επανάσταση και η αριστερά δεν έχει το δικαίωμα να παραμείνει στο περιθώριο, λέει ο Ilya Budraitskis. Αρχικά δημοσιεύθηκε στα ρωσικά στο http://openleft.ru/?p=682
Μετάφραση: Παραναγνώστης
Αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία τώρα όλο και περισσότερο αντιστοιχεί με τον κλασικό ορισμό της επαναστατικής κατάστασης. Το μαζικό κίνημα, από τη στιγμή που έχει βγει στους δρόμους, είναι έτοιμο να τους υπερασπιστεί σε σκληρές συγκρούσεις με την αστυνομία. Τα συνθήματα, τα οποία αρχικά γέννησαν το κίνημα, έχουν ανοίξει το δρόμο για κύριο θέμα της κάθε επανάστασης, το ζήτημα της εξουσίας. Οι δισταγμοί και η πρακτικά ανοικτή διχόνοια εντός των ελίτ, η εμπλοκή αρχηγών κρατών με αυτή ή εκείνη την πλευρά, οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις,οι συνωμοσίες και χειραγώγηση από τα ΜΜΕ, όλα εξαρτώνται από το κίνημα, από τη δυναμική του, από την ετοιμότητά του να πάει μέχρι την τελευταία συνέπεια . Αυτή η παράξενη επανάσταση δεν έχει να προτείνει εναλλακτικό σχέδιο -ούτε πολιτικά ούτε κοινωνικά. Αλλά υπάρχει ως διαδικασία και όσοι συμμετέχουν, όπως οι συμμετέχοντες σε κάθε επανάσταση, βιώνουν το ρόλο τους στην ιστορία εδώ και τώρα.
Όλα αυτά είναι αλήθεια-και γι αυτό δεν έχουμε κανέναν λόγο για αισιοδοξία. Γιατί το άλλο μέρος της ιστορίας είναι ότι, αν αποβεί νικηφόρα, η επανάσταση θα φέρει στο προσκήνιο μια κυβέρνηση συνασπισμού των δεξιών και των ακρο-δεξιών και η Ουκρανία κινδυνεύει να γίνει η μεγαλύτερη φαιά κηλίδα στον χάρτη της ήδη δεξιόστροφης Ανατολικής Ευρώπης. Αντί να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους και τη συλλογική βελτίωση της ίδιας της ζωής τους, οι πολίτες αυτής της φτωχής χώρας, πικραμένοι από τη διαφθορά και την ανομία, κυματίζουν σε έκσταση χαζομάρας εθνικές σημαίες και μάχονται με τα σύμβολα ενός μακρινού παρελθόντος.
Αυτός ο αδιαμφισβήτητος παραλογισμός της ουκρανικής κατάστασης χρησιμεύει ως το καλύτερο άλλοθι για την αδράνεια εκείνων που τείνουν να βλέπουν στις επαναστάσεις πρωταρχικά την πράξη της απόλυτης συνειδητοποίησης από τη μεριά των καταπιεσμένων των «αντικειμενικών συμφερόντων τους.» Μπροστά μας, χωρίς αμφιβολία, έχουμε μια «εσφαλμένη» και έτσι καταδικασμένη επανάσταση, η οποία, ωστόσο, δεν παύει να είναι μια επανάσταση. Οι αυταπάτες των συμμετεχόντων, όσο παράλογο κι αν είναι, δεν είναι ένα απλό αποτέλεσμα μια συλλογικής καθόδου στην τρέλα, αλλά είναι ένα λογικό προϊόν της κοινωνίας που τις γέννησε.
Αριστεροί σχολιαστές έχουν σωστά και συχνά γράψει ότι η υπογραφή από την Ουκρανία της συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με την ΕΕ θα καταστρέψει τη βιομηχανία της Ουκρανίας, μαζί με χιλιάδες θέσεις εργασίας, και στα επακόλουθά της, οι απλοί άνθρωποι θα βρεθούν όμηροι στις συγκρούσεις συμφερόντων των αστικών φατριών. Οι αναλύσεις αυτές, όμως, συχνά υποβαθμίζουν την ιδεολογία σε ένα δευτερεύοντα ρόλο, σε μια απλή έκφραση της «ψευδούς συνείδησης». Αλλά όταν πρόκειται για το περιεχόμενο της επαναστατικής διαδικασίας-και μάλιστα, στον αγώνα για αυτό το περιεχόμενο,- τα ιδεολογικά ζητήματα γίνονται κεντρικά . Σε μετα-σοβιετικές κοινωνίες, όπου ο κοινωνικός κατακερματισμός έχει φτάσει το όριο του δυνατού, οι ελπίδες για πολιτική αλληλεγγύη, για κάποια μορφή συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων, γεννιούνται κυριολεκτικά από σκουπίδια. Το πρόβλημα δεν έγκειται μόνο στο εκφυλιστικό εκπαιδευτικό σύστημα ή την πολιτική κουλτούρα που έχει δηλητηριαστεί από τη διαφθορά και τα ψέματα για πολλές δεκαετίες τώρα. Το αφύσικο των «κοινωνικών αιτημάτων» τόσο για τη Μόσχα του 2011 όσο και για το Κίεβο του 2013 - και αυτό το αντιαισθητικό παράδοξο έχει επισημανθεί συχνά από αριστερούς ακτιβιστές, οι οποίοι επίμονα προσπαθούν να τα «εισαγάγουν»-είναι συνδεδεμένο με το καταστροφικό έργο της θριαμβεύουσας νεοφιλελεύθερης αγοράς . Η καταστροφή απλώνεται πολύ πιο πέρα από την οικονομία: επεκτείνεται στη συλλογική συνείδηση, στην ικανότητά μας να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον και δρούμε από κοινού. Αυτή η εμπιστοσύνη που στηρίζεται σε κοινά συμφέροντα έχει αντικατασταθεί από μια αόριστη νοσταλγία για μια τέτοια εμπιστοσύνη, από την εξεγερτική αποσυμπίεση των ίδιων τους των υποψιών ή από τη λογική του ανταγωνισμού, η οποία έχει διεισδύσει σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Αυτή η αποσυμπίεση βρίσκει έκφραση στην πολιτική γλώσσα των Euromaydan- όχι την ιδανική πολιτική της ισότητας και της δικαιοσύνης, αλλά τη μόνη προσβάσιμη στο λαό πολιτική στη σημερινή Ουκρανία.
Σε διορατική ανάλυση της, η ουκρανή ακτιβίστρια Olga Papash αναρωτιέται για την ομαλή συνύπαρξη των συνθημάτων της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης και της πρωτόγονης ρητορικής του εθνικισμού. Αποκαλύπτει το σημείο όπου αυτές οι φαινομενικά αλληλοαναιρούμενες ιδεολογίες συγκλίνουν για να γεννήσουν την παράξενη σύνθεση που ζωογονεί σήμερα τις ουκρανικές διαμαρτυρίες. Αυτό είναι το «μακριά από τη Μόσχα διάνυσμα», το οποίο ενώνει την αιωνόβια παράδοση του Ουκρανικού εθνικισμού (όχι αναγκαστικά αντιδραστικού, αλλά και αντί-ιμπεριαλιστικού, χειραφετητικού), τη σταθερή γραμμή της μετασοβιετικής ουκρανικής ελίτ, η οποία επεδίωξε μέσω της πολιτικής της εθνικοποίησης της ζωής να νομιμοποιηθεί η ίδια στα μάτια των υπηκόων της, και, τέλος, απόλυτα βάσιμους φόβους για την επιθετικότητα των ρωσικών εταιρειών και την απολυταρχική εξουσία του Κρεμλίνου, που τις υπηρετεί. Κατά την τελευταία δεκαετία, η αυξανόμενη επιθετικότητα των ρωσικών ελίτ, οι προσπάθειές τους να εγγράψουν την Ουκρανία στη σφαίρα των εμπορικών συμφερόντων τους, μερικές φορές εκπεφρασμένη σε (ρωσική) σοβινιστική προπαγάνδα, έχει αναζωπυρώσει σχεδόν σκόπιμα όλους τους μύθους του ουκρανικού εθνικισμού.
Σήμερα το ζήτημα της υπονόμευσης της εθνικιστικής ηγεμονίας στην Ουκρανία σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα των ρωσικών αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων να εκπροσωπήσει μια άλλη Ρωσία, μια Ρωσία, που ενσωματώνει αυτά τα ιδανικά της πραγματικής δημοκρατίας, της ισότητας και της κοινωνικής απελευθέρωσης, τα οποία άλλοτε, επίσης, καθόρισαν το ουκρανικό απελευθερωτικό κίνημα. Είναι ακριβώς αυτή η εκδοχή του «προοδευτικού πατριωτισμού» που κατέχει, κατά τη γνώμη μου, την καλύτερη ευκαιρία για τους Ουκρανούς συντρόφους μας. Επί τέλους, συνθήματα όπως «κομμουνιστές-στην αγχόνη!» Και «Θάνατος στον εχθρό!" (Δύο από τα συνθήματα που φώναζαν συχνότερα στο Euromaydan) δεν συνιστούν μια νόμιμη συνέχιση της παράδοσης των Ivan Franko, Vladimir Vinnichenko ή Mikola Khvylovy.
Το δεύτερο συστατικό της ιδεολογικού κενταύρου της Ουκρανικής δεξιάς αντιπολίτευσης-το αίτημα για δημοκρατία, λαϊκό έλεγχο, καθώς και διαφάνεια πρέπει επίσης να αμφισβητηθεί από τα αριστερά. Ακριβώς από τη θέση της άμεσης δημοκρατίας πρέπει να αμφισβητήσουμε τις επιδιώξεις της τριανδρίας Yatsenyuk-Klichko-Tyahnynibok να μονοπωλήσουν το κίνημα, καθώς και τη σωματική λογοκρισία που εφαρμόζεται από τους κομάντο του υπερεθνικιστικού κόμματος Ελευθερίας.
Κάθε ένα από αυτά τα ιδεολογικά σχήματα, που καθορίζει το πρόσωπο της ουκρανικής διαμαρτυρίας, μπορεί να αμφισβητηθεί μόνον όταν είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε το κίνημα σαν δικό μας-ακόμα και όταν είμαστε έτοιμοι να επωμισθούμε τις ήττες του, αλλά όχι τις αμφίβολες νίκες του, σαν δικές μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου