Όσο πιο σκοτεινή είναι η νύχτα, τόσο πιο φωτεινό είναι το αστέρι

 Ο Τρότσκι και ο Αγώνας Εναντίον του Σταλινισμού

 Εισήγηση του Paul LeBlanc

 στη Διεθνή Συνάντηση της Αβάνας

Κούβα  6-8 Μαΐου 2019

 Αναδημοσίευση από το LINKS

 Μετάφραση: Παραναγνώστης

«Όσο πιο σκοτεινή είναι η νύχτα, τόσο πιο φωτεινό είναι το αστέρι», ο τίτλος του τελευταίου τόμου της βιογραφίας του Leon Trotsky που έγραψε ο Tony Cliff, είναι δανεισμένος από ένα άλλο βιβλίο - The Darker the Night, The Brighter the Stars του Friedrich Schlotterbeck, ενός νεαρού κομμουνιστή εργάτη στη Γερμανία όταν ο Αδόλφος Χίτλερ πήρε την εξουσία το 1933. Στα απομνημονεύματά του το 1947 εξιστορεί την αντίσταση στη ναζιστική τυραννία εξιστορεί τον ηρωισμό και τη φρικτή εξόντωση συντρόφων, φίλων και μελών της οικογένειας που παρέμειναν αφοσιωμένοι στα σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά ιδανικά.

Αλλά ο Τρότσκι μας έχει πει: «Κανείς, ούτε καν ο Χίτλερ, δεν κατάφερε στο σοσιαλισμό τόσο θανατηφόρα χτυπήματα όσο ο Στάλιν. Δεν πρέπει να απορεί κανείς, αφού ο Χίτλερ επιτέθηκε στις οργανώσεις της εργατικής τάξης από τα έξω, ενώ ο Στάλιν το κάνει από τα μέσα. Ο Χίτλερ επιτίθεται στον μαρξισμό. Ο Στάλιν όχι μόνο του επιτίθεται, αλλά και τον εκπορνεύει. Καμία αρχή δεν έχει παραμείνει αμόλυντη, ούτε μια ιδέα ακηλίδωτη. Τα ίδια τα ονόματα του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού έχουν διασυρθεί ανελέητα ... Σοσιαλισμός σημαίνει ένα καθαρό και διαυγές κοινωνικό σύστημα που αντιστοιχεί στην αυτοδιαχείριση των εργαζομένων. Το καθεστώς του Στάλιν βασίζεται σε μια συνωμοσία των κυβερνώντων εναντίον των κυβερνώμενων. Ο σοσιαλισμός συνεπάγεται αδιάκοπη ανάπτυξη της καθολικής ισότητας. Ο Στάλιν οικοδόμησε ένα σύστημα αποκρουστικών προνομίων. Ο σοσιαλισμός αποσκοπεί στην ολόπλευρη άνθηση της ατομικής προσωπικότητας. Πότε και πού η προσωπικότητα του ανθρώπου ήταν τόσο υποβαθμισμένη όσο στην ΕΣΣΔ; Ο σοσιαλισμός δεν θα είχε καμία αξία χωρίς ανιδιοτελείς, ειλικρινείς και ανθρώπινες σχέσεις μεταξύ ανθρωπίνων όντων. Το καθεστώς του Στάλιν έχει διαποτίσει τις κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις με ψέματα, καριερισμό και εξαπάτηση». Έτσι έγραψε ο Τρότσκι το 1937. Και όσοι εμπνέονταν από τέτοιες πεποιθήσεις στη Σοβιετική Ρωσία δεν καταπιέζονταν λιγότερο αδίστακτα από όσο οι Γερμανοί κομμουνιστές.

Adolf Abramovich Joffe

Οι Αριστεροί Αντιπολιτευόμενοι, με ηγέτη τον Τρότσκι, εξακολούθησαν τον αγώνα τους μετά την απέλασή του από τη Σοβιετική Ένωση˙ τους μάζεψαν και τους έστειλαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Σιβηρίας. «Όταν δεν μπορείς πλέον να υπηρετείς την υπόθεση στην οποία αφιέρωσες τη ζωή σου, θα πρέπει να της δώσεις το θάνατό σου». Αυτά ήταν τα λόγια του Adolf Joffe, ενός από τους στενούς συντρόφους του Τρότσκι πριν αυτοκτονήσει το 1927 διαμαρτυρόμενος ενάντια στον σταλινισμό. Η νεαρή σύζυγός του Μαρία συνελήφθη το 1929. Ενώ η κατάσταση των καταδικασθέντων αντιπολιτευόμενων επιδεινωνόταν βαθμιαία, αντιστάθηκε, και όταν ήρθε εκείνη η τρομακτική «Μακριά Νύχτα» που περιγράφει στα απομνημονεύματά της, ήταν μία από τους λίγους που με κάποιο τρόπο επέζησε για να πει τι συνέβη. Πιάστηκε από την βασική πεποίθηση: «Είναι δυνατόν να θυσιάσεις τη ζωή σου, αλλά την τιμή ενός ανθρώπου, ενός επαναστάτη - ποτέ».


Οι πιέσεις για να ενδώσουν ήταν έντονες, όταν η συνθηκολόγηση μπορούσε να σημαίνει ελευθερία, ενώ η επιμονή στην Αντιπολίτευση σήμαινε φυλακή και εξορία χωρίς τέλος. Το 1934 ο ίδιος στενός ο σύντροφος του Τρότσκι, ο Κριστιάν Ρακόφσκι, ήταν έτοιμος να συνθηκολογήσει και οι απόψεις του αργότερα ήρθαν στο φως από την προγονή της Μαρίας, την Nadezhda Joffe, στην οποία τις εμπιστεύτηκε και τελικά την έπεισε: «οι βασικές του σκέψεις ήταν ότι έπρεπε να επιστρέψουμε στο κόμμα με πάση θυσία. Ένιωθε πως αναμφισβήτητα υπήρχε ένα στρώμα μέσα στο κόμμα που συμμεριζόταν μεν τις απόψεις μας στην καρδιά του, αλλά δεν είχε αποφασίσει να εκφράσει τη συμφωνία του. Θα μπορούσαμε ίσως να γίνουμε ένα είδος πυρήνα κοινής λογικής και να καταφέρουμε να πετύχουμε κάτι. Αφημένους στην απομόνωση, είπε, θα μας πνίξουν σαν κοτόπουλα.»

Κάποιοι φυλακισμένοι άνδρες αντιπολιτευόμενοι που απέρριψαν αυτή τη λογική, έκαναν τρεις προπόσεις την Πρωτοχρονιά: «Η πρώτη ήταν για τις θαρραλέες και βασανισμένες συζύγους και συντρόφισσες που μοιράζονταν τη μοίρα μας. Ήπιαμε την δεύτερη για την παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση. Η τρίτη ήταν για την ελευθερία του λαού μας και η δική μας απελευθέρωση από τη φυλακή».

Christian Rakovsky

Αντί γι’ αυτά όμως, σύντομα θα μεταφέρονταν στα στρατόπεδα εργασίας του θανάτου στη Σιβηρία στα οποία στάλθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες θύματα των εκκαθαρίσεων του 1935-39, καθώς η σταλινική καταστολή εντάθηκε σε όλη τη χώρα. Ο Γραμματέας του Παλιστινιακού Κομμουνιστικού Κόμματος Joseph Berger που συνελήφθη στη Μόσχα το 1936, θυμόταν αργότερα τους αριστερούς αντιπολιτευόμενους που συνάντησε κατά τη δική του δοκιμασία: «Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία είχε «συνθηκολογήσει», παρέμενε ένας σκληρός πυρήνας ασυμβίβαστων τροτσκιστών, οι περισσότεροι από αυτούς στις φυλακές και στα στρατόπεδα. Αυτοί και οι οικογένειές τους είχαν συγκεντρωθεί τους προηγούμενους μήνες και είχαν κατανεμηθεί σε τρία μεγάλα στρατόπεδα - Kolyma, Vorkuta και Norilsk .... Στην πλειοψηφία τους ήταν έμπειροι επαναστάτες που είχαν ... προσχωρήσει στην αντιπολίτευση στις αρχές της δεκαετίας του '20 .… Απόλυτα καθαροί, φοβόντουσαν τη μόλυνση της διδασκαλίας τους περισσότερο από ο,τιδήποτε στον κόσμο ... Όταν κατηγόρησα τους τροτσκιστές για σεκταρισμό, απάντησαν ότι το σημαντικό ήταν να «κρατηθεί ακηλίδωτη η σημαία».


Μια άλλη εξιστόρηση επιζώντος ανακαλεί «τους ορθόδοξους τροτσκιστές» του στρατοπέδου εργασίας Vorkuta οι οποίοι «ήταν αποφασισμένοι να παραμείνουν πιστοί στην πλατφόρμα τους και τους ηγέτες τους. ... Ακόμη και στη φυλακή, συνέχιζαν να θεωρούν τους εαυτούς τους κομμουνιστές˙ όσο για το Στάλιν και τους υποστηρικτές του, “τους ανθρώπους του μηχανισμού”, τους χαρακτήριζαν αποστάτες του κομμουνισμού». Μαζί με τους υποστηρικτές και τους συμπαθούντες τους, αριθμούσαν χιλιάδες σε αυτή την περιοχή. Όταν διαδόθηκε το νέο των σκηνοθετημένων δικών του Στάλιν προκειμένου να παγιδέψει και να εκτελέσει τους παλιούς ηγέτες των μπολσεβίκων και καθώς οι συνθήκες στο στρατόπεδο χειροτέρευαν, «ολόκληρη η ομάδα των “ορθόδοξων” τροτσκιστών» συγκεντρώθηκε. Ο μάρτυρας θυμάται την ομιλία του Σωκράτη Gevorkian: «Είναι πλέον προφανές ότι η ομάδα των σταλινικών τυχοδιωκτών ολοκλήρωσε το αντεπαναστατικό πραξικόπημα στη χώρα μας. Όλες οι προοδευτικές κατακτήσεις της επανάστασής μας βρίσκονται σε θανάσιμο κίνδυνο. Δεν είναι πλέον οι σκιές του λυκόφωτος , αλλά εκείνες της βαθιάς μαύρης νύχτας που περιβάλλουν τη χώρα μας... Δεν είναι δυνατός κανένας συμβιβασμός με τους σταλινικούς προδότες και δημίους της επανάστασης. Όμως, πριν μας εξοντώσει, ο Στάλιν θα προσπαθήσει να μας ταπεινώσει όσο μπορεί. . . . Μας απομένει ένα μόνο μέσο αγώνα σε αυτήν την άνιση μάχη: η απεργία πείνας. . . Η μεγάλη πλειοψηφία των κρατουμένων, ανεξάρτητα από τον πολιτικό προσανατολισμό, ακολούθησε αυτό το δρόμο>.«


Η απεργία πείνας των 132 ημερών διήρκεσε από τον Οκτώβριο του 1936 έως τον Μάρτιο του 1937, υπήρξε ισχυρή και αποτελεσματική αναγκάζοντας τους αξιωματούχους του στρατοπέδου να ενδώσουν στις απαιτήσεις των απεργών. Αλλά τότε, είπε στη Maria Joffe ένας αντιπολιτευόμενος που επέζησε, «ξαφνικά, όλα τέλειωσαν». Το 1938 οι τροτσκιστές της Vorkuta βγήκαν από το στρατόπεδο στην γύρω αρκτική ερημιά κατά πλήθη – άντρες, γυναίκες και παιδιά ηλικίας άνω των δώδεκα ετών. «Τα ονόματά τους ελέγχθηκαν από έναν κατάλογο και, στη συνέχεια, η μία ομάδα μετά την άλλη, άκουγαν τα ονόματά τους και εκτελούνταν με πολυβόλα» γράφει ο Joseph Berger. «Μερικοί αγωνίστηκαν, φώναξαν συνθήματα και πάλεψαν με τους φρουρούς μέχρις ενός.» Σύμφωνα με έναν μάρτυρα, καθώς μια ομάδα από περίπου εκατό έβγαινε έξω από το στρατόπεδο για να πυροβοληθεί, «οι καταδικασμένοι τραγούδησαν τη “Διεθνή" συνοδευόμενοι από τις φωνές εκατοντάδων φυλακισμένων που παρέμεναν στο στρατόπεδο.»


Αυτό απλώθηκε σε εκείνο που η Maria Joffe ονομάζει «η πλήρης εξόντωση της γενιάς του Οκτώβρη και του εμφυλίου πολέμου, “που είχε μολυνθεί από την τροτσκιστική αίρεση” ... » Η αποκαλούμενη «τροτσκιστική αίρεση» ανέλυσε πώς μια βαθιά δημοκρατική επανάσταση εργατών και αγροτών, εμπνευσμένη από τον βαθύτερο σοσιαλιστικό ιδεαλισμό, μπόρεσε να μετατραπεί σε μία από τις χειρότερες τυραννίες στην ανθρώπινη ιστορία. Η ανάλυση του Τρότσκι προκύπτει σαφώς από τη θεμελιώδη ανάλυση του Karl Marx ογδόντα χρόνια νωρίτερα. Είναι επίσης αξεχώριστη από τα βασικά της ίδιας της θεωρίας του Τρότσκι για τη Διαρκή Επανάσταση.


[Στην παρουσίαση που επρόκειτο να κάνω, σκόπευα να αναφερθώ στην ανάλυση του Τρότσκι για την ΕΣΣΔ, στη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης και στο πρόγραμμα της Αριστερής Αντιπολίτευσης. Αλλά αυτό έχει ήδη συζητηθεί στην παρουσίαση του Eric Toussaint και μπορεί κανείς να το βρει στην εκτενέστερη εκδοχή αυτής της ομιλίας την οποία ήδη σας κατέθεσα. Για εξοικονόμηση χρόνου, και του επιπλέον χρόνου που απαιτεί η διερμηνεία, θα παρακάμψω αυτές τις παρατηρήσεις. Θέλω να ολοκληρώσω με ένα σχόλιο για το νόημα όλων αυτών - της λεγόμενης «αίρεσης» και του προγράμματος για το οποίο αυτοί οι υπέροχοι σύντροφοι αγωνίστηκαν και έδωσαν τη ζωή τους.


Η σημασία τους για το σήμερα μας φέρνει πίσω στον τίτλο αυτής της ομιλίας. Όταν κοιτάζουμε ψηλά τη νύχτα, το μαύρο χρώμα του σύμπαντος καταστίζεται ζωηρά από τα αστέρια, που η λάμψη τους έχει ταξιδέψει έτη φωτός για να τη δούμε εμείς. Παρόλο που μερικά από αυτά τα αστέρια δεν υπάρχουν πια, τα βλέπουμε να λάμπουν από εδώ πού βρισκόμαστε. Η θαυμαστή τους λάμψη μπορεί να μας βοηθήσει να βρούμε τον δρόμο μας στο σκοτεινό έδαφος της εποχής μας.