Αντιλιτότητα ή Αντικαπιταλισμός;

Μεταφράζουμε εδώ μια τοποθέτηση των συντρόφων της τάσης CLAIRE του γαλλικού NPA η οποία αποδίδει την θέση αντιλιτότητας, «Austerexit», των Besancenot-Νταβανέλου-Urban στην υιοθέτηση της αντίληψης των ρεφορμιστών για την τρέχουσα μεγάλη καπιταλιστική κρίση. Την επιμονή τους συγκεκριμένα να την αναλύουν ως κρίση υποκατανάλωσης.

Αυτό είναι αληθές, έτσι όπως διατυπώθηκε από τους τρεις στο mediapart και διαβάσαμε στα ελληνικά στην Εφημερίδα των Συντακτών. Τα πράγματα όμως είναι πολύ πιο σοβαρά. Πρόκειται μάλλον για υιοθέτηση του Κεϋνσιανισμού ως του μόνου ρεαλιστικού θεωρητικού εργαλείου για την «αριστερά». Όπως ακριβώς το θέτει και ο επί των οικονομικών γκουρού της Λαϊκής Ενότητας Λαπαβίτσας στο Jacobin : «Ας είμαι καθαρός επ' αυτού. Ο Κέυνς και ο Κεϋνσιανισμός παραμένουν δυστυχώς τα πιο ισχυρά εργαλεία που διαθέτουμε, ακόμη και ως μαρξιστές, για να διαχειριστούμε ζητήματα πολιτικής στο εδώ και τώρα. Η Μαρξιστική παράδοση είναι πολύ ισχυρή για την αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων ή μακροπρόθεσμων ζητημάτων και για την κατανόηση των ταξικών και των κοινωνικών διαστάσεων των οικονομικών και φυσικά της κοινωνίας εν γένει. Δεν υπάρχει σύγκριση στα πεδία αυτά.

Αλλά όταν έχεις να κάνεις με πολιτική στο εδώ και στο τώρα, δυστυχώς ο Κέυνς και ο Κεϋνσιανισμός παραμένει ένα πολύ σημαντικό σύνολο ιδεών, εννοιών και εργαλείων ακόμα και για μαρξιστές. Αυτή είναι η πραγματικότητα.»

John Meynard Keynes

Φαίνεται λοιπόν, πως δεν είναι απλώς μια θεωρία υποκατανάλωσης εκείνο που θολώνει το αντικαπιταλιστικό πρόταγμα, αλλά το γεγονός ότι η «παλιά κεϋνσιανή κασέλα» φαντάζει σε κάποιους επαναστατική.

Στην πραγματικότητα και στην περίπτωση της ΔΕΑ (και της λαϊκής Ενότητας) αλλά και στο εσωτερικό του NPA και φυσικά των PODEMOS, έχουν επαληθευτεί οι χειρότεροι φόβοι του Daniel Bensaïd όταν πριν από 6 χρόνια έγραφε στο Keynes, et après ? :

«Μπροστά στη βιαιότητα της κρίσης και στην απελπισία των ρεφορμιστών χωρίς μεταρρυθμίσεις, ορισμένα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην παλιά κεϋνσιανή κασέλα μπορεί να φαίνονται σε κάποιους σχεδόν επαναστατικό θράσος. Σε ένα τέτοιο σημείο ώστε κανείς τους δεν βλέπει τη δυνατότητα μιας στρατηγικής συμμαχίας μεταξύ κεϋνσιανών ρεφορμιστών και επαναστατών κομ­μουνιστών. Χάνεται από τα μάτια μας το ουσιώδες. Όταν οι επιζώντες μιας ρεφορμιστικής Αριστεράς σχε­διάζουν μια κεϋνσιανή Ευρωπαϊκή εναλλακτική στο φιλελευθερισμό, είναι δυνατόν να βαδίσου­με για λίγο μαζί, αν είναι πραγματικά έτοιμοι να αγωνιστούν για να βγούμε από τις ισχύουσες ευρωπ­αϊκές συνθήκες, για να καθιερωθούν ευρωπαϊκά κοινωνικά πρότυπα για το μισθό, την απα­σχόληση, την κοινωνική προστασία, το εργατικό δίκαιο, για να προωθηθεί μια ισχυρά αναδιανεμη­τική φορο­λογική εναρμόνιση ή για να κοινωνικοποιηθούν τα μέσα παραγωγής και ανταλλαγής που απαιτού­νται για την κατασκευή ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών στον τομέα της ενέργειας, των μεταφο­ρών, των τηλεπικοινωνιών. Αλλά αυτό θα απαιτούσε μια πολιτική κατά 180⁰ αντίθετη προς όσα, εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα, έχουν κάνει όλες οι αριστερές κυβερνήσεις στην Ευρώπη στις οποί­ες έχουν ως επί το πλείστον ενεργά συμμετάσχει.

Υποθέτοντας ότι μας βρίσκονται ρεφορμιστές επαρκώς αποφασισμένοι να πάρουν αυτό το δρόμο, θα μπορούσαμε να πολεμήσουμε δίπλα δίπλα για τους κοινούς στόχους, και οι κινη­τοποιήσεις αυ­τές θα μπορούσαν να ασκήσουν μια κοινωνική δυναμική που θα οδηγούσε εκείθεν των αρχικών στόχων. Αλλά αυτό δεν θα σήμαινε μια αρμονική σύνθεση μεταξύ κεϋνσιανισμού και μαρξισμού. Ως συνολικό πολιτικό σχέδιο, και όχι ως άθροισμα επιμέρους μέτρων, το πρόγραμμα του Keynes, φωναχτά το διακήρυξε, είναι να σώσει το κεφάλαιο από τους ίδιους τους δαίμονές του. Εκείνο του Μαρξ είναι να το ανατρέψει».

Αντί για ρεφορμιστές αποφασισμένους να πάρουν το δρόμο του αντικαπιταλισμού μας προέκυψαν αντικαπιταλιστές αποφασισμένοι να πάρουν το δρόμο του ρεφορμισμού.

Ακολουθεί το κείμενο του Gaston Lefranc :

Για τη θέση του «Austerexit» των Besancenot, Νταβανέλου και Urban

Μετάφραση: Παραναγνώστης

Από την Τendance CLAIRE

 

Ο Olivier Besancenot (NPA - Γαλλία), ο Αντώνης Νταβανέλος (ΔΕΑ - Λαϊκή Ενότητα- Ελλάδα) και ο Miguel Urban (Anticapitalistas - Podemos - Ισπανία) δημοσίευσαν στο Mediapart ένα άρθρο άποψης με τίτλο «Austerexit» [Austerité+exit]

Olivier Besancenot

Η θέση τους εγείρει πολύ σοβαρά πολιτικά προβλήματα. Ενώ, από την ελληνική εμπειρία, θα έπρεπε να συναγάγουμε την ανάγκη ρήξης με την ΕΕ και τον καπιταλισμό προκειμένου να τελειώνουμε με τη λιτότητα, η θέση κομίζει ένα διαφορετικό μήνυμα ή καλύτερα προσπαθεί να αποδείξει το αντίστροφο! Ενώ το NPA πρέπει να συζητήσει συλλογικά τα διδάγματα από την εμπειρία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην επόμενη Εθνική Πολιτική Επιτροπή στις 19 και 20 Σεπτεμβρίου, ο Olivier Besancenot, ο , από τα πράγματα, κύριος εκπρόσωπος μας, ο οποίος υπογράφει επίσης το άρθρο ως NPA, δίνει τις δικές του απαντήσεις χωρίς καμία εξουσιοδότηση από την οργάνωση. Ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για την πολιτική μας οργάνωση η οποία υποτίθεται ότι δεν αναπαράγει τα χειρότερα κουσούρια των παραδοσιακών κομμάτων.

Πρώτο πρόβλημα: η θεμελιώδης έλλειψη συνοχής της προτεινόμενης οικονομικής ανάλυσης.

Υποστηρίζεται ότι ζούμε μια «κρίση κερδοφορίας του κεφαλαίου, η οποία επιδεινώνεται από τις πολιτικές λιτότητας που τροφοδοτούν οικονομική ύφεση». Ωστόσο, ένα μόνο από τα δύο μπορεί να συμβαίνει: είτε πρόκειται για κρίση κερδοφορίας και επομένως τα μέτρα λιτότητας λειτουργούν ως αντίρροπη τάση στην πτώση του ποσοστού κέρδους και είναι «αντικρισιακά» μέτρα, είτε πρόκειται για κρίση υποκατανάλωσης (όπως την αντιλαμβάνονται οι αντι-φιλελεύθεροι) οπότε και πράγματι τα μέτρα λιτότητας επιδεινώνουν την κρίση. Η ανάμιξη των εξηγήσεων καταλήγει να καταφάσκει σε κατιτί και στο αντίθετό του, να λουστράρει την ετοιματζίδικη αντι-φιλελεύθερη σκέψη μ' ένα βερνίκι μαρξιστικής ορθοδοξίας. Και όπως θα δούμε, η ανάλυση αυτή έχει πολιτικές συνέπειες και λογικά μας ωθεί να αναλάβουμε τις πολιτικές απαντήσεις των αντιφιλελεύθερων.

Δεύτερο πρόβλημα: το άρθρο εξηγεί ότι τα μέτρα του προγράμματος αντιλιτότητας του ΣΥΡΙΖΑ ήταν «σε μεγάλο βαθμό αφομοιώσιμα από το ευρωπαϊκό κεφάλαιο.»

Αντώνης Νταβανέλος

Με άλλα λόγια, η ρήξη με τη λιτότητα θα ήταν οικονομικά δυνατή χωρίς ρήξη με τον καπιταλισμό και την ΕΕ. Το μόνο εμπόδιο θα ήταν η κακή πολιτική προαίρεση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Το πολιτικό αυτό συμπέρασμα είναι στην πραγματικότητα μια συνέπεια της προτεινόμενης οικονομικής ανάλυσης: τα μέτρα λιτότητας επιδεινώνουν την κρίση, και άρα τα μέτρα αντιλιτότητας θα ήταν από οικονομική άποψη ορθολογικά. Καμιά ανάγκη ρήξης με τον καπιταλισμό και τους θεσμούς του˙ θα αρκούσε απλώς να οικοδομήσουμε έναν συσχετισμό δυνάμεων ώστε να πετύχουμε μια οικονομική βοήθεια από τους πιστωτές, μια «μικρή, εν συγκρίσει με την κολοσσιαία περιουσία των πιστωτών, χρηματοδότηση». Για τις ανάγκες της απόδειξης, το άρθρο μας εξηγεί ότι «η διαγραφή του ελληνικού χρέους δεν αποτελεί μεγαλύτερο πρόβλημα από μια τέτοια χρηματοδότηση» (!), με το επιχείρημα ότι «η ΕΚΤ έριξε περισσότερα από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ στο τραπέζι, δημιουργημένα εκ του μηδενός, για να εξαγοράσει δημόσιο και ιδιωτικό χρέος». Μόνο που οι εξαγορές δεν έχουν απολύτως τίποτα να κάνουν με τη διαγραφή του χρέους! Όταν η ΕΚΤ αγοράζει τίτλους δημοσίου χρέους, το χρέος δεν έχει διαγραφεί ... αλλάζει ιδιοκτήτη, αλλά οι αποπληρωμές συνεχίζονται! Το να κάνεις να νομισθεί ότι η διαγραφή του δημόσιου χρέους είναι ένα ανώδυνο μέτρο, είναι παράλογο. Μια ουσιαστική διαγραφή του ελληνικού χρέους, με τον κίνδυνο να ανοίξει το δρόμο και για άλλες διαγραφές, θα είχε αλυσιδωτές οικονομικές συνέπειες σημαντικές και δύσκολα ελέγξιμες στο πλαίσιο της επίμονης κρίσης υπερσυσσώρευσης του κεφαλαίου.

Τρίτο πρόβλημα: η άρνηση ρήξης με το ευρώ υπέρ της ... «Austerexit»!

Αυτό το σύνθημα είναι μια πιρουέτα που παρακάμπτει το ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε: πώς να σπάσει η λιτότητα; Όλοι θέλουν να σπάσουν τη λιτότητα, και είναι επομένως γελοίο να ρίχνεται ένα τέτοιο σύνθημα ως υποκατάστατο της ρήξης με την ΕΕ και τον καπιταλισμό. Αυτό το σύνθημα παρουσιάζεται ως τρίτος δρόμος απέναντι στον «εκβιασμό» του διλήμματος «μνημόνιο» ή «Grexit». Αλλά δεν υπάρχει εναλλακτική μεταξύ της υποταγής προς την Τρόικα και της ρήξης με την τρόικα, την ΕΕ και το ευρώ. Αυτό είναι το δίδαγμα που πρέπει να αποκομίσουμε από τους τελευταίους έξι μήνες, αντί να βγάζουμε από το καπέλο μια νέα αδειανή φόρμουλα. Το να πούμε ότι πρέπει να σταματήσουν οι πολιτικές λιτότητας, «είτε στο πλαίσιο του ευρώ, εάν το επιτρέπει η κατάσταση, ή εκτός εάν ο πληθυσμός δεν μπορέσει να επιβάλλει τις επιδιώξεις του», είναι σα να συνεχίζεις να τροφοδοτείς την ψευδαίσθηση ότι είναι δυνατόν να σπάσει η λιτότητα, ενώ παραμένεις στη ζώνη του ευρώ.

Τέταρτο πρόβλημα: ο περιορισμός του αντικαπιταλιστικού προγράμματος στην εθνικοποίηση των τραπεζών.

Miguel Urban

Γνωρίζουμε ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Ο Mitterrand εθνικοποίησε τις τράπεζες, αλλά αυτό δεν τις εμπόδισε να λειτουργούν στην υπηρεσία των μεγάλων καπιταλιστικών ομίλων. Το ερώτημα κλειδί που διαφεύγει από το άρθρο είναι αυτό της ιδιοκτησίας των μεγάλων μέσων παραγωγής: είτε βρίσκονται υπό τον έλεγχο των καπιταλιστών οπότε το δημόσιο τραπεζικό μονοπώλιο θα βρίσκεται στην υπηρεσία τους, ή θα βρίσκονται υπό τον έλεγχο των εργαζομένων και η ρήξη με τον καπιταλισμό μπορεί να αναληφθεί.

Πέμπτο πρόβλημα: η στήριξη της Λαϊκής Ενότητας, χωρίς να ειπωθεί ούτε λέξη για τους συντρόφους της ΑΝΤΑΡΣΥΑ.

Αν είναι λυπηρό το γεγονός ότι η ενότητα της αριστεράς του ΟΧΙ δεν κατέστη δυνατή για τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου, είναι ωστόσο προβληματικό να προσφέρουμε την υποστήριξή μας αποκλειστικά στην Λαϊκή Ενότητα (με επικεφαλής αντι-φιλελεύθερους) και όχι στους αντικαπιταλιστές που δεν ξύπνησαν τον Ιούλιο για να αντιπαλαίψουν τον ενδοτικό προσανατολισμό του Τσίπρα. Μπορούμε να κατανοήσουμε τον Mélenchon και τους γάλλους αντι-φιλελεύθερους που ορκίζονται στη Λαϊκή Ενότητα, αφού διευθύνεται από ανθρώπους που σκέφτονται σαν κι αυτούς και που δεν θέλουν να σπάσουν με τον καπιταλισμό. Αλλά το καθήκον των αντικαπιταλιστών στη Γαλλία είναι να εκφράσουν την πολιτική τους αλληλεγγύη προς τους Έλληνες ομολόγους τους, ακόμη και αν μπορούμε να συζητήσουμε και να αμφισβητήσουμε τις τακτικές τους επιλογές στις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου.

Gaston Lefranc