Βρετανικές εκλογές: Το Βρετανικό κεφάλαιο σε αποδιοργάνωση

Αναδημοσίευση από το The Next Recession.

του Michael Roberts

Το εκλογικό αποτέλεσμα των βρετανικών εκλογών είναι μια προσωπική καταστροφή για την ηγέτιδα των Συντηρητικών Theresa May. Προκήρυξε πρόωρες εκλογές για να αποσπάσει μεγάλη πλειοψηφία και να συντρίψει το Εργατικό Κόμμα της αντιπολίτευσης και την αριστερή ηγεσία του. Αντ' αυτού όμως, οι Συντηρητικοί έχασαν έδρες και την πλειοψηφία τους στο κοινοβούλιο και οι Εργατικοί με τον αριστερό Jeremy Corbyn αύξησαν δραματικά το εκλογικό τους μερίδιο μετά από μια έντονη εκστρατεία.
Η συμμετοχή ήταν 69%, η υψηλότερη από το 1997, όταν είχε φτάσει το 71,4%. Φαίνεται ότι οι νέοι στράφηκαν προς τους Εργατικούς, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις. Οι Εργατικοί κέρδισαν 10% φτάνοντας στο 40% των εκλογέων, ενώ οι Συντηρητικοί αύξησαν επίσης το μερίδιό τους κατά 5% σε 42%. Ο μεγάλος ηττημένος ήταν το αντιευρωπαϊκό αντιμεταναστευτικό κόμμα UKIP, που κατέρρευσε.

Τώρα υπάρχει αυτό που ονομάζεται "κρεμασμένο κοινοβούλιο" χωρίς απόλυτη πλειοψηφία ενός κόμματος. Πράγμα που κάνει άνω κάτω τις επερχόμενες συνομιλίες του Brexit με την ΕΕ, καθώς δεν υπάρχει «ισχυρή και σταθερή» κυβέρνηση για να διαπραγματευτεί.
Αλλά περισσότερο από μια καταστροφή για τη May και τους Συντηρητικούς, είναι και μια καταστροφή για την βρετανική άρχουσα τάξη. Οι διαπραγματεύσεις για τους όρους αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση υποτίθεται ότι θα αρχίσουν στις 19 Ιουνίου και τώρα οι διαπραγματευτές της ΕΕ θα αντιμετωπίσουν τους Βρετανούς ομολόγους τους που μόλις έχουν χάσει την πλειοψηφία τους στο βρετανικό κοινοβούλιο. Οι όροι οποιασδήποτε συμφωνίας θα είναι σκληροί για τα συμφέροντα του βρετανικού κεφαλαίου: οι όροι του εμπορίου, της κινητικότητας στην απασχόληση και των ροών κεφαλαίων για το City του Λονδίνου.
Την ίδια στιγμή, η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου ήδη αγκομαχάει. Το πρώτο τρίμηνο του 2017, το πραγματικό ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου αυξήθηκε με βραδύτερο ρυθμό από κάθε άλλη κορυφαία (G7) οικονομία. Η βρετανική λίρα έπεσε απότομα μετά το αποτέλεσμα των εκλογών και είναι πιθανό να πέσει περαιτέρω καθώς οι ξένοι επενδυτές εξετάζουν τις επιλογές τους, δεδομένης της αβεβαιότητας για το τι θα συμβεί με το Brexit και την παραλυμένη θέση μιας μειοψηφικής κυβέρνησης των Συντηρητικών που δεν θα είναι σε θέση να εφαρμόσει οποιαδήποτε μέτρα οικονομικής πολιτικής. Η στερλίνα έχει ήδη πέσει περισσότερο από 15% μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος Brexit πέρυσι.



Αυτό οδήγησε σε σημαντική αύξηση των τιμών στα καταστήματα λόγω των υψηλότερων τιμών εισαγωγής. Ο πληθωρισμός ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω, μειώνοντας τα πραγματικά εισοδήματα για το μέσο βρετανικό νοικοκυριό.

Και αυτό αφότου ήδη τα βρετανικά νοικοκυριά έχουν υποστεί τη μεγαλύτερη στασιμότητα στα πραγματικά εισοδήματα τα τελευταία 166 χρόνια!


Το εμπορικό έλλειμμα του Ηνωμένου Βασιλείου με τον υπόλοιπο κόσμο εξακολουθεί να διευρύνεται καθώς οι Βρετανοί εξαγωγείς αποτυγχάνουν να επωφεληθούν από την ασθενέστερη λίρα και οι τιμές εισαγωγής αυξάνονται.


Ο λόγος που το βρετανικό κεφάλαιο δεν κερδίζει από την υποτίμηση του νομίσματος είναι ότι η βρετανική παραγωγή και οι υπηρεσίες δεν είναι ακόμα ανταγωνιστικές, επειδή η αύξηση της παραγωγικότητας είναι ουσιαστικά μηδενική.
Πάνε εννέα χρόνια από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κατάρρευσης του 2008. Έκτοτε, το πραγματικό ΑΕΠ ανά άτομο στις μεγάλες οικονομίες αυξήθηκε κατά μέσο όρο λιγότερο από 1% ετησίως. Αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από το μέσο όρο της τάσης πριν από την παγκόσμια κατάρρευση. Η Γερμανία τα κατάφερε καλύτερα με μια σωρευτική άνοδο 8,7%, ακόμα καλύτερη από την τυχερή χώρα, την Αυστραλία (6,8%). Αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο έχει καταφέρει μόλις 2% σε διάστημα εννέα ετών!


Ο κύριος λόγος είναι η απότομη πτώση της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας. Η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου αντιθέτως, επαφέθηκε για την (περιορισμένη) ανάπτυξή της από το τέλος της μεγάλης ύφεσης στην έκρηξη της κατανάλωσης και στη μεγάλη αύξηση της μετανάστευσης των νέων από την Ανατολική Ευρώπη και την ΕΕ. Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες στατιστικές του ONS, δεν σημειώθηκε αύξηση του αριθμού των γηγενών Βρετανών απασχολούμενων κατά το τελευταίο έτος. Η καθαρή αύξηση της απασχόλησης οφείλεται σε όσους γεννήθηκαν στο εξωτερικό. Εάν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit προχωρήσουν και χαθεί η ελεύθερη κυκλοφορία της εργασίας, οι βρετανικές επιχειρήσεις θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν την εγχώρια εργασία και δεξιότητα. Η ανάπτυξη της απασχόλησης θα επιβραδυνθεί και η εθνική παραγωγή θα παρασυρθεί αν δεν αυξηθεί η παραγωγικότητα.
Και ο κύριος λόγος που δεν θα αυξηθεί είναι η αποτυχία των βρετανικών επιχειρήσεων να επενδύσουν σε παραγωγικό κεφάλαιο, δηλαδή νέα μηχανήματα, εγκαταστάσεις και λογισμικό ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις δεν έχουν σχεδόν αυξηθεί από τη Μεγάλη Ύφεση, ακόμη και όταν η κερδοφορία ανέκαμψε.


Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα κέρδη συγκεντρώνονταν στις μεγάλες εταιρείες, ενώ οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δεν επωφελήθηκαν και δεν μπορούσαν να πάρουν πίστωση. Οι μεγάλες εταιρείες (κυρίως τεχνολογία και χρηματοπιστωτικά) επέστρεψαν τα κέρδη τους στους μετόχους σε μερίσματα και εξαγορές μετοχών ή κρατούσαν μετρητά στο εξωτερικό σε φορολογικούς παραδείσους αντί να επενδύσουν. Και η κερδοφορία των επιχειρήσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο άρχισε να υποχωρεί ακόμη και πριν από την ψηφοφορία του Brexit.


Η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου πρόκειται, στην καλύτερη περίπτωση, να εισέλθει σε μια περίοδο στασιμότητας. Οι οικονομολόγοι του ΟΟΣΑ προβλέπουν ήδη ότι η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου θα επιβραδυνθεί μόλις στο 1% το επόμενο έτος, λόγω του Brexit. Και κατά τα φαινόμενα έπεται μια νέα παγκόσμια ύφεσης τα επόμενα ένα ή δύο χρόνια.
Μετά τις εκλογές του 2015 που κέρδισαν δύσκολα οι Συντηρητικοί, υποστήριξα ότι η νίκη ήταν φαρμακωμένη και οι Συντηρητικοί δεν θα κέρδιζαν τις επόμενες εκλογές. Το έλεγα λόγω της πιθανής παγκόσμιας ύφεσης πριν από το 2020. Αλλά το Brexit τα ανέκοψε όλα αυτά για λίγο. Το αποτέλεσμα αυτό ήταν εν μέρει μια συνέχεια του Brexit, καθώς οι Συντηρητικοί τα πήγαν καλύτερα στις περιοχές που ψήφισαν να αποχώρηση από την ΕΕ και οι Εργατικοί τα πήγαν καλύτερα σε εκείνες που ψήφισαν να παραμονή. Αλλά τώρα οι εκλογές έφεραν και πάλι το ζήτημα του βιοτικού επιπέδου των πολλών ενάντια στον πλούτο των λίγων. Αυτό οδήγησε στην αποτυχία της May.
Αυτή η μειοψηφική κυβέρνηση των Συντηρητικών θα δυσκολευτεί να επιβιώσει για πολύ. Μπορεί να υπάρξουν νέες γενικές εκλογές πριν από το τέλος του έτους και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κυβέρνηση των Εργατικών με στόχο την αντιστροφή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών των τελευταίων 30 ετών. Αλλά αν η καπιταλιστική οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου βρίσκεται σε δυσχερή κατάσταση, μια κυβέρνηση Εργατικών θα αντιμετωπίσει μια άμεση πρόκληση στην εφαρμογή των πολιτικών της.