Η Κινητοποίηση στη Jasic

Μια Πλημμυρίδα του Κινεζικού Εργατικού Κινήματος;

του        

 Au Loong Yu

Ο Au Loong Yu είναι συγγραφέας. Ζει στο Χονγκ Κονγκ και το βιβλίο του  China Rise: Strength and Fragility  εκδόθηκε το 2012 από τις εκδόσεις Merlin Press.

Αναδημοσίευση από το Made in China

Μετάφραση: Παραναγνώστης

  Τον περασμένο Ιούλιο, 89 εργάτες της Jasic Technology Co. Ltd του Shenzhen διεκδίκησαν το δικαίωμα να συστήσουν εργοστασιακό σωματείο. Η τελευταία δεκαετία κατέταγραψε μια απεργιακή έκρηξη στο Σενζέν, και αυτή η διένεξη ήταν μία από πολλές άλλες όπου οι εργάτες έχουν διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες εργασίας, δεδουλευμένους μισθούς, απλήρωτες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και αποζημιώσεις απόλυσης. Ωστόσο, η περίπτωση της Jasic είναι ασυνήθιστη κατά το ότι υποστηρίχθηκε από μια ομάδα περίπου 50 αυτοαποκαλούμενων μαοϊκών και μαρξιστών φοιτητών, μαζί με μια μικρή ομάδα μεγαλύτερων σε ηλικία πολιτών. Προερχόμενοι από διαφορετικά μέρη της Κίνας, οργανώθηκαν σε μια «Ομάδα Εργατικής Αλληλεγγύης στη Jasic» και κατέβηκαν στη Jasic για να σταθούν αλληλέγγυοι με τους εργάτες που μάχονταν με την αστυνομία.

  Στην κορύφωση της εκστρατείας τους στη Jasic, αυτοί οι παλιότεροι και νεότεροι μαοϊκοί αλληλέγγυοι κρατούσαν φωτογραφίες του προέδρου Μάο και ένα πανό που έγραφε «Να είμαστε πάντα καλοί μαθητές του προέδρου Μάο». Δημιούργησαν έναν ιστότοπο – που έχει πλέον καθαιρεθεί από το Διαδίκτυο – με το όνομα «Πρωτοπορία της Εποχής» (shidai xianfeng) κάνοντας έκκληση για περισσότερη υποστήριξη της υπόθεσής τους, «για την αφύπνιση της εργατικής τάξης, για τον Πρόεδρο Μάο!»(Wu 2018). Όπως δείχνουν οι εικόνες που συνοδεύουν αυτό το άρθρο, ανέβασαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες τους, όπου ποζάρουν σε μαοϊκού στυλ επαναστατικές ηρωικές στάσεις, πειθαρχημένοι και αποφασισμένοι να αγωνιστούν για την υπόθεσή τους. Ένας από αυτούς δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Πού πήγε το Jinggangshan; Για τον αγώνα στη Jasic και το μέλλον της επαναστατικής αναγέννησης». (Luo2018) Αναφερόμενος στο βουνό όπου ο Μάο εγκατέστησε την πρώτη αντάρτικη βάση του το 1927 και στην επαναστατική στρατηγική του Μάο για «περικύκλωση των πόλεων από τις αγροτικές περιοχές» (nongcun baowei chengshi), διακήρυξε ότι το «Jinggangshan είναι εδώ και τώρα στη Jasic και σε όλες τις βιομηχανικές περιοχές».

  Αν και οι αλληλέγγυοι της Jasic μπορεί να μην υποστηρίζουν πραγματικά μια ένοπλη εξέγερση, πιστεύουν όμως ότι ο καιρός είναι ώριμος προκειμένου οι αριστεροί της Κίνας να κλιμακώσουν τους αγώνες των εργατών από το οικονομικό στο πολιτικό επίπεδο. Από τη στιγμή που μπλέχτηκαν οι μαοϊκοί, το συμβάν γρήγορα κλιμακώθηκε˙ από μια οργανωτική κίνηση ενός συνδικάτου στο χώρο εργασίας έγινε μια πολιτική πάλη ενάντια στους τοπικούς αξιωματούχους. Η ηρωική εκστρατεία κατεστάλη γρήγορα και βίαια. Τέσσερις εργάτες συνελήφθησαν, κατηγορημένοι για διατάραξη της κοινής ειρήνης, και τώρα περιμένουν τη δίκη. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, 28 αλληλέγγυοι παραμένουν είτε σε κατ' οίκον περιορισμό είτε κρατούνταν και έχουν εξαφανιστεί. (HRIC 2018) Όσο για τους φοιτητές, όταν επέστρεψαν στα πανεπιστήμια τους, ανακρίθηκαν, ελέγχθηκαν πειθαρχικά, έγιναν αντικείμενα ερευνών, απειλήθηκαν και σε ορισμένες περιπτώσεις αποβλήθηκαν. Κατά τους τελευταίους τρεις μήνες, περισσότεροι από 20 φοιτητές υπέστησαν έντονη κακομεταχείριση – μερικοί ξυλοκοπήθηκαν, μερικοί έγιναν στόχοι επίθεσης και απαγωγής από κακοποιούς μέσα στην πανεπιστημιούπολη, και μερικοί απλά εξαφανίστηκαν. Πώς να αποτιμήσουμε αυτό το πρωτοφανές περιστατικό όπου φοιτητές και εργάτες προερχόμενοι από διαφορετικούς θεσμούς, διαφορετικές επαρχίες διαφορετικές γενιές και διαφορετικές κοινωνικές τάξεις παλεύουν μαζί;

  Η καθηγήτρια Pun Ngai τγου Πανεπιστήμιου του Χονγκ Κονγκ υποστηρίζει ότι η κινητοποίηση της Jasic είναι ένα κίνημα «ενότητας μεταξύ εργατών και φοιτητών» και ότι είναι «ιστορικής σημασίας». (Pun 2018) Και είναι πράγματι σημαντική υπόθεση επειδή για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες εμφανίζονται οι φοιτητές σε έναν τέτοιο πρωταγωνιστικό ρόλο για να υποστηρίξουν με οργανωμένο τρόπο μια εργατική διαμαρτυρία. Αυτό βρίσκεται σε έντονη αντίστιξη με όσα συνέβησαν στην πλατεία Tiananmen το 1989, όταν διανοούμενοι και φοιτητές διαχωρίστηκαν από τους εργάτες από την αρχή ήδη των διαμαρτυριών. Όταν το δημοκρατικό κίνημα στα τέλη της δεκαετίας του 1980 απέτυχε, οι διανοούμενοι σύντομα χωρίστηκαν σε δύο κύριες ομάδες: στους Φιλελεύθερους (ziyoupai) και στη Νέα Αριστερά (xinzuopai). Και οι δύο αυτές ομάδες εγγράφονται την ψευδοδιχοτομία «κράτος έναντι αγοράς», παραμένοντας αδιάφορες απέναντι στη δεινή κατάσταση των εργατικών μαζών. Στην καλύτερη περίπτωση, μια χούφτα μόνο διανοούμενων της Νέας Αριστεράς υιοθέτησε μια ρητορική «δικαιοσύνης» στα γραπτά τους αντιπαραθέτοντας, προκειμένου για μελλοντικές μεταρρυθμίσεις, το σύνθημα «Προτεραιότητα στη Δικαιοσύνη» αντί για το φιλελεύθερο «Προτεραιότητα στην Αποτελεσματικότητα». Όσο για τους φοιτητές, απλά επέστρεψαν στις σπουδές τους. Και μόνο το 2009 πια, όταν οι εργάτες της αποκομιδής σκουπιδιών του Guangzhou απεργούν, αρχίζουν να βρίσκουν οι εργάτες κάποια υποστήριξη από τους φοιτητές, οι οποίοι ως επί το πλείστον μετείχαν ως άτομα, παρά ως συντονισμένη ομάδα. Έτσι, το γεγονός ότι στα συμβάντα της Jasic, περισσότεροι από 50 φοιτητές διακινδύνευσαν σε μια δράση  αλληλεγγύης προς τους εργάτες ήταν πράγματι μια νέα εξέλιξη.

  Παρ' όλα αυτά, η καθηγήτρια Pun συνεχίζει για να κάνει ακόμα δύο παρατηρήσεις για τις οποίες έχω επιφυλάξεις. Πρώτον, σχολιάζει τα συμβάντα αποδίδοντάς τους και μια δεύτερη ιστορική σημασία,  δηλαδή ότι για «πρώτη φορά οι εργάτες οργανώνουν συνειδητά ένα συνδικάτο». Η πραγματικότητα είναι ότι υπήρξαν πολλές περιπτώσεις εργατών που προχώρησαν σε απεργία για να απαιτήσουν την εκ νέου εκλογή ή την ίδρυση εργοστασιακών σωματείων. Για παράδειγμα, ήδη από το 2004-05, οι εργαζόμενοι στην ιαπωνική εταιρεία Uniden του Shenzhen κατέβηκαν σε απεργία πέντε φορές μέσα σε ένα χρόνο. Επιτέλους κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα σωματείο που γρήγορα όμως κατεστάλη. Άλλα παραδείγματα ήταν η περίπτωση Ole Wolff στο Yantai το 2006, η απεργία στα Εμπορευματοκιβώτια Yantian το 2007, και τέλος, η απεργία στη Honda του Nanhai το 2010.

  Δεύτερον, παρατηρεί ότι «οι πράξεις των εργατών της Jasic δείχνουν έτσι ότι οι Κινέζοι εργάτες έχουν ήδη μετατραπεί από αμιγώς οικονομικά υποκείμενα σε πολιτικά υποκείμενα με ταξική συνείδηση». Και αλήθεια η διαμαρτυρία ήταν πολλά υποσχόμενη αρχικά. Το εργοστάσιο έχει πάνω από χίλιους εργάτες. Το γεγονός λοιπόν ότι 89 εργάτες υπέγραψαν ζητώντας την ίδρυση μιας εργατικής ένωσης – με 20 από αυτούς να παραμένουν στον αγώνα μετά την καταστολή – είναι σημαντικό, ιδιαιτέρως αν ληφθεί υπόψη η δυσκολία της οργάνωσης των εργατών σε ένα πλαίσιο τέτοιου τύπου.(Zhang 2018) Είναι ωστόσο, δυνατόν να συμπεράνουμε ότι ο μέσος Κινέζος εργάτης έχει γίνει ένα «πολιτικό υποκείμενο με ταξική συνείδηση» με βάση τις ενέργειες λιγότερων από 100 ατόμων σε έναν μόνο χώρο εργασίας;

  Τώρα που η καταστολή των φοιτητών έχει τραβήξει προσοχή των διεθνών μέσων ενημέρωσης, αξίζει να εξεταστούν οι καταβολές αυτών των μαοϊκών φοιτητικών ομάδων με λίγο περισσότερη λεπτομέρεια. Η επανεμφάνιση της μαοϊκής ιδεολογίας μεταξύ της νεότερης γενιάς μπορεί να ανιχνευθεί μέχρι την αλλαγή του αιώνα. Την εποχή εκείνη, μερικοί παλαιότεροι μαοϊκοί στη Βόρεια Κίνα άρχισαν παρασκηνιακά να αντιστέκονται στην ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων (ΚΕ). Άρχισαν επίσης να καλούν αγροτικής προέλευσης μετανάστες ακτιβιστές και φοιτητές στα μαθήματα και στις εκπαιδευτικές τους συναντήσεις. Το 2005 ίδρυσαν το «Δίκτυο Εργατικών Ερευνών της Κίνας» (zhongguo gongren yanjiu wang), που μετονομάστηκε αργότερα σε «Κόκκινη Κίνα» (hongse zhongguo), που έκλεισαν οι αρχές το 2010. Εκείνη την εποχή, οι μαοϊκοί αυτοί έδιναν προτεραιότητα στους εργάτες των ΚΕ έναντι των αγροτικής προέλευσης μεταναστών, θεωρώντας τους πρώτους ως πιο «επαναστατικούς» ενώ από τους δεύτερους έλλειπε η ταξική συνείδηση. Εστίασαν λοιπόν τις δραστηριότητές τους κυρίως στους εργάτες των ΚΕ στο Βορρά ενώ οι μαοϊκές ΜΚΟ που υπήρχαν και δούλευαν στο Νότο κρατούσαν χαμηλό προφίλ. Η τωρινή εμφάνιση μιας νέας γενιάς μαοϊκών φοιτητών που εμπλέκονται τόσο βαθιά στον αγώνα της Jasic υποδεικνύει ότι οι Μαοϊκοί στρέφουν την προσοχή τους στους αγροτικής προέλευσης μετανάστες στο Νότο. Το γεγονός ότι στην υπόθεση της Jasic αποφάσισαν να υιοθετήσουν μια τακτική έντονα αντιπαραθετικής αντίστασης, μαρτυρά την αποφασιστικότητα και τη δέσμευσή τους λόγω της ιδιαίτερα κατασταλτικής κατάστασης.

  Νωρίτερα αυτή τη δεκαετία, η «Κόκκινη Κίνα» – μαζί με την «Ουτοπία» (wuyouzhixiang), μια μαοϊκή ιστοσελίδα που ιδρύθηκε το 2003 από τους πολύ γνωστούς μαοϊκούς/εθνικιστές Fan Jinggang και Han Deqiang –  εναπόθεσαν τις ελπίδες τους στο Bo Xilai προκειμένου να ηγηθεί μιας αριστερής στροφής του κόμματος. Ο Minqi Li, για παράδειγμα, ένας ακαδημαϊκός με έδρα στις Ηνωμένες Πολιτείες και θεωρητικός της «Κόκκινης Κίνας», είχε μεγάλες προσδοκίες από τον Bo θεωρώντας τον ως «την τελευταία σημαντική φράξια που βρισκόταν σε αντίθεση με το νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό» και ισχυρίστηκε ότι «με την εκκαθάριση του Bo Xilai από το Κόμμα, η ηγεσία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) μπορεί να έχασε την τελευταία και καλύτερη ευκαιρία της να επιλύσει τις ταχέως κλιμακούμενες οικονομικές και κοινωνικές αντιφάσεις της Κίνας με σχετικά ειρηνικό τρόπο» (Li 2016, 183 και 38).

  Η πτώση του Bo το 2012 ματαίωσε αυτές τις ελπίδες, και έκτοτε οι δύο ετικέτες «Αριστεροί Μαοϊκοί» (maozuo) και «Δεξιοί Μαοϊκοί» (maoyou) έχουν γίνει τρέχον νόμισμα στις online συζητήσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι μαοϊκοί έχουν σίγουρα διασπαστεί σε τουλάχιστον δύο στρατόπεδα: Οι Δεξιοί Μαοϊκοί συνεχίζουν να υπερασπίζονται την υποστήριξη του Κόμματος, όπως συνοψίζεται στο σύνθημα, «Υπερασπίστε το Κόμμα και Σώστε το Κράτος»  (baodang jiuguo), ενώ οι Αριστεροί Μαοϊκοί, όπως η «κόκκινη Κίνα», έχουν γίνει πιο ριζοσπάστες στην κριτική τους προς το κόμμα, έχοντας επιτέλους αναγνωρίσει ότι στην Κίνα έχει πραγματοποιηθεί μια ποιοτική μεταμόρφωση σε καπιταλισμό. Από την άνοδο του Xi Jinping και μετά, υποστηρίζουν πιο ανοιχτά την αντίσταση από τα κάτω, συνεχίζοντας την προσπάθεια να κερδίσουν με το μέρος τους στελέχη του κόμματος μέσω της επίκλησης «σοσιαλιστικών» αρχών κατοχυρωμένων από το Σύνταγμα ή από τα έργα του Μάο.

  Αν και οι μαοϊκοί έχουν στο Βορρά συσσωρεύσει πολλή εμπειρία στην υποστήριξη των δικαιωμάτων των εργατών στις ΚΕ, οι εμπειρίες τους δεν μπορούν να εφαρμοστούν στους εργάτες των ιδιωτικών επιχειρήσεων του Νότου χωρίς να προσαρμοστούν ουσιωδώς. Όταν οι κρατικές επιχειρήσεις μπήκαν σε διαδικασίες ιδιωτικοποίησης στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι εργάτες μερικές φορές αντιμετώπισαν άμεσα τοπικούς αξιωματούχους που ήταν υπεύθυνοι για κλοπή δημόσιας περιουσίας. Ανέτρεξαν στο επαναστατικό ήθος του ΚΚΚ για να νομιμοποιήσουν την πολιτική τους αντίσταση. Αυτό ήταν φυσικό και μερικές φορές χρήσιμο. Αλλά στις ιδιωτικές εταιρείες του Νότου είναι διαφορετικά. Η σύγκρουση είναι κυρίως μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών. Επιπλέον, το επαναστατικό ήθος του Κ.Κ.Κ. είναι λιγότερο πιθανό να βρει απήχηση στους μετανάστες εργάτες οπότε εάν οι δράσεις κλιμακωθούν σε πολιτική αντίσταση οι εργάτες είναι λιγότερο πιθανό να κινητοποιηθούν. Έτσι, στην περίπτωση της Jasic, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όταν η τοπική κυβέρνηση κατέστειλε τους εργάτες ο αγώνας έγινε πολιτικός. Αλλά εξετάζοντας κανείς τη δυνατότητα κλιμάκωσης ενός τέτοιου τύπου αγώνα πρέπει επίσης να θέσει το ερώτημα: είναι οι εργαζόμενοι πλήρως προετοιμασμένοι για μια πολιτική αντιπαράθεση; Η εμπειρία μας λέει ήδη ότι σε αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση δεν ήταν.

  Οι κινεζικές αρχές δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον ούτε για «Σοσιαλιστικές» αρχές, ούτε για το Μάο ή τον μαοϊσμό. Ενώ ο Xi Jinping συνεχίζει να ζητά από το λαό να μαθαίνουν από τον μαρξισμό, το λενινισμό και τη σκέψη του Μάο, παραδόξως, το κόμμα-κράτος συνεχίζει να καταστέλλει κάθε ανεξάρτητη και συλλογική προσπάθεια σοβαρής μελέτης των κλασικών κειμένων της αριστεράς, και εντείνει τις επιθέσεις του ακόμα περισσότερο όταν αυτές οι προσπάθειες έχουν τη φιλοδοξία να πάρουν το μέρος του εργαζόμενου λαού. Η καταστολή της αναζωπύρωσης του μαοϊσμού ανάμεσα στο λαό δεν είναι καινούργια. Ήδη το 2004 η αστυνομία του Zhengzhou συνέλαβε και κατηγόρησε ντόπιους μαοϊκούς που προσπάθησαν να συγκεντρωθούν για να αποτίσουν φόρο τιμής στο Μάο. Η καταστολή του κόμματος-κράτους απέναντι στους εργαζόμενους και τους φοιτητές σήμερα είναι απλώς ακόμα ένα περιστατικό που μας υπενθυμίζει ότι εδώ και πολύ καιρό το Κ.Κ.Κ. πρόδωσε την ίδια του την ιδρυτική διδασκαλία και είναι εχθρικό σε οποιονδήποτε θελήσει να ερμηνεύσει τον μαοϊσμό διαφορετικά από την επίσημα επικυρωμένη γραμμή.

  Υπάρχουν πολλά να μάθουμε από την υπόθεση Jasic. Θα έπρεπε να είναι ο καταλύτης για μια οφειλόμενη μακρά δημόσια συζήτηση για την κατάσταση και τη στρατηγική του εργατικού κινήματος της Κίνας μέσα σε μια κοινωνία που σπαράσσεται από κρίση. Ενώ πριν η εργασία αποτελούσε μια σιωπηλή πλειοψηφία απούσα από τη συζήτηση μεταξύ Φιλελευθέρων και Νέας Αριστεράς, η υπόθεση Jasic μας υπενθυμίζει ότι η κατάσταση αλλάζει, ότι περισσότεροι εργάτες θέλουν τώρα να ακουστούν οι φωνές τους και ότι η συζήτηση γύρω από όλα αυτά τα θέματα είναι όλο και πιο επείγουσα.

Βιβλιογραφία

1. HRIC (Human Rights in China). 2018. “HRIC Urges International Attention on 32 Jasic Workers and Supporters Detained, Disappeared.” Human Rights in China, 7 December. https://www.hrichina.org/en/press-work/hric-bulletin/hric-urges-international-attention-32-jasic-workers-and-supporters-detained.
2. Li, Mingqi. 2016. China and the 21st Century Crisis. London: Pluto Press.
3. Luo, Chong. 2018. “Jinggangshan jin he zai? [Where Has Jinggangshan Gone?].” RedChinaCn.net, 4 August. http://redchinacn.net/portal.php?mod=view&aid=36329.
4. Pun, Ngai. 2018. “Guandian: Shenzhen jia shi gongren weiquan de liang da yiyi [Opinion: The Two Significant Aspects of Jiashi Workers’ Rights Protection].” BBC, 17 September. https://www.bbc.com/zhongwen/simp/45217517.
5. Wu, Jingtang. 2018. “Benfu shenzhen pingshan! Weile gongrenjieji de juexing, weile Mao zhuxi [Rush to Shenzhen Pingshan! For the Sake of Working Class Awakening, for the Sake of Chairman Mao!].” Shidai Xianfeng, date not found. https://www.shidaixianfeng.tk/archives/12887.
6. Zhang, Yueran. 2018. “The Jasic Strike and the Future of the Chinese Labour Movement.” Made in China Journal 3, no. 3: 12–17.