Συμβολή στη συζήτηση για το Ουκρανικό

 

του Πέτρου Νομικού

 

1. Οι τελικά αδιέξοδοι εθνογενετικοί σπασμοί της Ουκρανίας, ξεκίνησαν στα μέσα του 19ου αιώνα, ανήκουν στο κύμα της εθνικής αφύπνισης του σλαβικού κόσμου και είναι σύγχρονες με το Βουλγαρικό, τον Μακεδονικό και τον Σερβικό εθνικισμό, οι οποίοι, έχοντας απέναντί τους όχι τον Τσάρο πασών των Ρωσιών, αλλά τον Μεγάλο Ασθενή της Κωνσταντινούπολης, που μετ’ ου πολύ ξεμέτρησε τις μέρες του, είχαν γενικά καλύτερη τύχη από τον Ουκρανικό εθνικισμό. Με το γύρισμα του αιώνα και το πέρασμα στον ιμπεριαλισμό, παρήλθε και ο καιρός που ο καπιταλισμός μπορούσε να αναλάβει το εγχείρημα της εθνικής αυτοδιάθεσης. «Το δικαίωμα της εθνικής αυτοδιάθεσης είναι φυσικά δημοκρατική και όχι σοσιαλιστική αρχή. Αλλά οι γνήσιες δημοκρατικές αρχές υποστηρίζονται και υλοποιούνται στην εποχή μας μόνο από το επαναστατικό προλεταριάτο και, γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, αλληλεπιδρούν με τα σοσιαλιστικά καθήκοντα...»⁽¹⁾ θα γράψει ο Τρότσκι το 1939.

Δυστυχώς, το επαναστατημένο προλεταριάτο της Ρωσικής αυτοκρατορίας, σχεδόν αποκλειστικά ρωσικής εθνότητας, δεν κατάφερε υπό τις συνθήκες ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης και επαναστατικής άμπωτης να εκπληρώσει το καθήκον της εθνικής χειραφέτησης των Ουκρανών εργατών και αγροτών, παρόλη την ευνοϊκή, χαρακτηριστική και κοινή με τους υπόλοιπους σύγχρονούς του εθνικισμούς του σλαβικού χώρου, σοσιαλιστική επιρροή πάνω στον Ουκρανικό εθνικισμό. Η κύρια αιτία της αποτυχίας ήταν ο μεγαλορώσικος σωβινισμός από τον οποίο έπασχε, του μπολσεβίκικου κόμματος μη εξαιρουμένου. Απέτυχαν ακόμα και μπολσεβίκοι σαν τον Κριστιάν Ρακόφσκι που έβλεπαν πολύ καλά ότι «Η Ουκρανία είναι πραγματικά το στρατηγικό κομβικό σημείο του σοσιαλισμού. Η δημιουργία μιας επαναστατικής Ουκρανίας θα πυροδοτούσε την επανάσταση στα Βαλκάνια και θα έδινε στο γερμανικό προλεταριάτο τη δυνατότητα να αντισταθεί στον λιμό και στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό. Η ουκρανική επανάσταση είναι ο αποφασιστικός παράγοντας για την παγκόσμια επανάσταση»⁽²⁾. Η άμεση συνέπεια της αποτυχίας τους ήταν η δυνατότητα του Ρουμάνου άνακτα να πνίξει στο αίμα της την Ουγγρική Επανάσταση έχοντας τα νώτα του καλυμμένα. Περαιτέρω όμως, αυτή η αποτυχία στην Ουκρανία υπήρξε η πρώτη εκδήλωση ενός ιδεολογικού-πολιτικού νήματος που την συνδέει με την εκστρατεία στην Πολωνία το 1920 και τη Μάρτια Δράση του 1921 στη Γερμανία: λέγεται υποκατάσταση του προλεταριάτου και εξαγωγή της επανάστασης.